Odsprzedaż mediów przez wspólnotę, a zwolnienie z VAT

[piotrusb]

Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 19 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Po 2427/15.

Wspólnota skierowała pytanie do fiskusa, czy po zmianie art. 113 ustawy o VAT od 1 stycznia 2014 r. powinna wliczać do wartości sprzedaży, o której mowa w tym przepisie, sprzedaż mediów do lokali mieszkalnych wykorzystywanych wyłącznie na cele mieszkaniowe, zwolnioną przedmiotowo z VAT.
Po analizie przepisów Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że tak. W jego ocenie w świetle obowiązującego od 1 stycznia 2014 r. zmienionego art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, przy wyliczeniu limitu sprzedaży uprawniającego do korzystania ze zwolnienia wspólnota powinna uwzględnić czynności związane z dostawą mediów (tj.: zimnej wody, ścieków, c.o. i podgrzania wody) do lokali mieszkalnych. Wspólnota zaskarżyła interpretację, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uwzględnił jej skargę, stwierdzając, że wartość dostaw wody i ciepła przez wspólnotę mieszkaniową do lokali nie może być uwzględniona w ustalaniu limitu zwolnienia podmiotowego z VAT.

...w przypadku nabycia towarów i usług w ramach zarządu nieruchomością wspólną, wspólnota jako odrębny podmiot od właścicieli lokali, nabywając towary i usługi dla celów nieruchomości wspólnej działa w imieniu własnym i na własny rachunek, występując jako ostateczny konsument. W tym zakresie nie wykonuje na rzecz właścicieli lokali czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Tym samym uiszczenie przez członków wspólnoty należności tytułem pokrycia kosztów zarządu nieruchomością wspólną, nie uzasadnia fakturowania wewnętrznych rozliczeń między wspólnotą a jej członkami.

Odmienna sytuacja występuje w przypadku wydatków ponoszonych przez właściciela w związku z używaniem lokalu, albowiem w takim przypadku, wspólnota mieszkaniowa nabywa towary i usługi w swoim imieniu, ale na rzecz właścicieli poszczególnych lokali. Wspólnota przyporządkowuje koszty mediów do poszczególnych lokali, dokonując ich odsprzedaży na rzecz właścicieli lokali. Należy podzielić stanowisko organu [Dyrektora Izby Skarbowej], że dokonując odprzedaży zakupionych uprzednio w tym celu towarów i usług, wspólnota działa jako podatnik od towarów i usług. Wartością sprzedaży będzie w takiej sytuacji wartość mediów odsprzedanych właścicielom lokali (art. 2 pkt 22 ustawy o PTU).

Wobec powyższego uznać należy, że między skarżącą [wspólnotą] a właścicielami lokali dojdzie do transakcji w rozumieniu art. 113 ust. 2 pkt 2 lit a) ustawy o PTU, zasadne jest zatem rozważenie, czy tego rodzaju transakcje, w okolicznościach przedstawionych przez skarżącą, są związane z nieruchomością.

Dla ustalenia istotnych cech (elementów), które decydują w konkretnych okolicznościach o charakterze transakcji jako "związanej z nieruchomością", niezbędne jest odwołanie się do dotychczasowego dorobku orzeczniczego sądów administracyjnych, dotyczącego także powołanych przez strony: art. 28e ustawy o PTU i art. 47 Dyrektywy 112. Zgodnie z tym przepisem, miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.

Ustawodawca posłużył się tutaj wyrażeniem "usługi związane z nieruchomościami", wymieniając wprost niektóre rodzaje usług, w tym użytkowanie i używanie nieruchomości. W tym kontekście pojęcie to analizował tut. Sąd w wyroku z dnia 19 października 2010 roku, wydanym w sprawie I SA/Po 572/10. (...) Sąd podkreślił także, że katalog tych usług jest otwarty, a każda usługa, która dotyczy konkretnej nieruchomości, może być uznana za usługę związaną z nieruchomościami. Ponadto, odwołując się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-166/05, tut. Sąd zwrócił uwagę (w kontekście uzasadnienia tego orzeczenia), że nie chodzi tu o każde świadczenie usług, które pozostaje w jakimkolwiek, nawet niewielkim związku z nieruchomością, ale chodzi o takie świadczenie usług, które pozostaje w bezpośrednim związku z nieruchomością.

Do poglądów wyrażonych na tle rozważanej tu problematyki w orzeczeniach TSUE, m.in. w wyroku z 27 października 2011 r. (C-530/09) i wyroku z 27 czerwca 2013 r., (C-155/12), nawiązał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 kwietnia 2015 r., wydanym w sprawie I FSK 131/14. Odnosząc się do wskazówek zawartych w powołanych orzeczeniach TSUE, NSA stwierdził, że:
- nie chodzi tu o jakikolwiek związek z nieruchomością (związek taki musi być bezpośredni),
- "wystarczająco bezpośrednim" związaniem z nieruchomością nie będzie sam fakt umieszczenia przedmiotu usługi na pewien czas na nieruchomości lub w jej obrębie,
- konieczne jest, by świadczenie usługi było związane z wyraźnie określoną nieruchomością, a co więcej, by przedmiotem świadczenia usług była sama nieruchomość, co będzie miało miejsce w szczególności wtedy, gdy określona w sposób wyraźny nieruchomość będzie konstytutywnym elementem świadczenia usług, stanowiąc centralny i nieodzowny element tego świadczenia. (...)

Jak stwierdził WSA w Gliwicach, aby uznać usługi za związane z nieruchomością konieczny jest ich związek z konkretną nieruchomością, która jest nieodzownym i konstytutywnym elementem usługi, a w przypadku usługi kompleksowej ustalenie, że to usługi związane z daną nieruchomością mają charakter dominujący. (...) (wyrok WSA Gliwicach z dnia 23 lipca 2014 r., III SA/Gl 294/14). (...)(wyrok WSA w Gliwicach z dnia 15 marca 2013 r., III SA/Gl 1943/12).

Mając na uwadze wymienione wyżej cechy charakterystyczne związku usługi z nieruchomością i odnosząc je do analizowanego art. 113 ust. 2 pkt 2 lit a) ustawy o PTU, zauważyć należy, że ustawodawca posłużył się szerszym pojęciem "transakcji", ale nie wskazał przykładowych rodzajów usług, jak w przypadku art. 28e ustawy o PTU. Podobnie takich konkretnych transakcji nie wymienia art. 288 Dyrektywy 112. Niewątpliwie czynność polegająca na odsprzedaży mediów, ma określony związek z konkretną nieruchomością, ale jak zaznaczono już wyżej, nie chodzi tu każdy związek. Ma to być związek ścisły (bezpośredni), który polega m.in. na tym, że nieruchomość musi być nieodzownym i konstytutywnym elementem transakcji. W okolicznościach faktycznych sprawy nie mają istotnego znaczenia aspekty techniczne i funkcjonalne, charakteryzujące analizowaną transakcję. W ocenie Sądu należy zgodzić się ze skarżącą, że przedmiotem transakcji odsprzedaży mediów, nie jest nieruchomość, rozumiana jako element konstytutywny transakcji, ponieważ takim podstawowym elementem świadczenia są: woda, ciepło i odprowadzanie ścieków. Z tych względów tego rodzaju odsprzedaż mediów nie może być traktowana jako transakcja związana z nieruchomością, a w konsekwencji jej wartość nie może być uwzględniona w wartości sprzedaży, o której mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o PTU.

Bez istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje zatem kwestia oceny, czy opisane transakcje mają charakter transakcji pomocniczych. Co do zasady, zgodzić się jednak należy z Ministrem Finansów, że takiego charakteru analizowane transakcje nie mają. Uwzględnić tu należy całokształt działalności skarżącej, której istotnym elementem, poza rozliczeniem kosztów zarządu nieruchomością wspólną, jest także przyporządkowanie kosztów mediów do poszczególnych lokali i dokonanie ich odsprzedaży. Nie jest to element działalności ubocznej wspólnoty, transakcje te nie są także elementem składowym innej transakcji złożonej. Zasadnie zatem organ uznał, że tego rodzaju czynności skarżącej, jako stanowiące stały i niezbędny element jej działalności, nie mogą być uznane za transakcje pomocnicze.

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/2356148176