Powództwo o uchylenie uchwały, a powództwo o ustalenie jej nieistnienia

[piotrusb]

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 20 kwietnia 2023, sygn. akt I ACa 849/22.

a) Albo uchwala wyraża wolę wspólnoty w podjęciu określonej decyzji — i może być wadliwa, albo nie może być uznana za uchwałę wspólnoty;

b. Pojęcie „uchwal nieistniejących" nie jest pojęciem ustawowym, lecz stanowi kategorię wyróżnianą w doktrynie i judykaturze w odniesieniu do szczególnie drastycznych uchybień przy podejmowaniu uchwal skutkujących oceną, że sama uchwala nie została de facto podjęta, a to wyklucza możność jej kontroli wg reguł określonych wart. 25 u.w.l.

c. Powództwo, o którym mowa w art. 25 u.w.l. oraz powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały wspólnoty mieszkaniowej, wytoczone na podstawie art. 189 k.p.c., są w konsekwencji dwoma odrębnymi powództwami, odrębnie uregulowanymi przez ustawodawcę i brak jest podstaw prawnych do tego, aby przy ich dochodzeniu zamiennie stosować elementy reżimu prawnego nie dotyczącego wprost określonego powództwa;

d. Powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały wytoczone na podstawie art. 189 k.p.c. zmierzać będzie do uzyskania orzeczenia stwierdzającego, że uchwala nie istnieje z tego względu, że nie została podjęta, np. braku wymaganej większości głosów do jej podjęcia, natomiast powództwo oparte na art. 25 ust. 1 u.w.l. i ograniczone terminem określonym wart. 25 ust. la u.w.l. zmierzać będzie do eliminacji z obrotu prawnego uchwały istniejącej, a więc formalnie skutecznie podjętej, ale niezgodnej z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo naruszającej zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób naruszającej interesy właściciela lokalu.

https://orzeczenia.ms.gov.pl/details/$N ... -05-30_001

[piotrusb]

W uzupełnieniu przywołanego orzeczenia:

W pierwszym rzędzie należy jednak zaznaczyć, że stanowisko powódki, tak konsekwentnie prezentowane w procesie, skutkować musiałoby oddaleniem jej powództwa a limine w sytuacji, gdyby jej argumentacja była słuszna i zasługiwała na podzielenie. Powódka konsekwentnie wywodzi bowiem, w ślad za wybranym judykatem (niepodtrzymanym w kolejnych wypowiedziach jurydycznych), że dla uznania, że uchwała podjęta w drodze indywidualnego zebrania głosów stanowi wyraz woli ogółu współwłaścicieli nieruchomości i realizację ich praw (art. 6 zd. 1 w zw. z art. 27 u.w.l.) wymaga odebrania głosów od wszystkich uprawnionych chyba, że jest to obiektywnie niemożliwe. Zaniechanie zaś zbierania głosów na pewnym etapie takiego głosowania lub uniemożliwienie (niezapewnienie) wszystkim współwłaścicielom udziału w głosowaniu sprawia, że takie działanie zarządu wspólnoty „nie może być uznane za uchwałę podjętą przez ogół właścicieli” (wyrok SN z 26.09.2014 r. IV CSK 727/13 przywoływany przez stronę). Gdyby konsekwentnie iść tokiem wywodu powódki, w realiach sprawy oznaczałoby to, że kwestionowana przez nią uchwała nie została w ogóle podjęta w trybie przewidzianym ustawą o własności lokali, a nie to, że jest obarczona wadliwością formalną związaną z jej podejmowaniem. Albo uchwała wyraża wolę wspólnoty w podjęciu określonej decyzji – i może być wadliwa, albo nie może być uznana za uchwałę wspólnoty. Skoro tak, to całość argumentacji powódki należałoby odnosić do żądania ustalenia, że uchwała przez nią kwestionowana nie istnieje w świetle wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego, ale bezspornie powódka nie zgłosiła w pozwie takiego roszczenia.

Pojęcie „uchwał nieistniejących” nie jest pojęciem ustawowym, lecz stanowi kategorię wyróżnianą w doktrynie i judykaturze w odniesieniu do szczególnie drastycznych uchybień przy podejmowaniu uchwał skutkujących oceną, że sama uchwała nie została de facto podjęta, a co wyklucza możność jej kontroli wg reguł określonych w art. 25 u.w.l. (por. wyrok SO w Warszawie z dnia 24.07.2018 r., XXVII Ca 2410/17; wyrok SA w Katowicach z 20.09.2018 r. I ACa 182/18; wyrok SA w Krakowie z 17.04.2019 r. I ACa 552/18). W doktrynie i judykaturze panuje zgoda co do tego, że przykładem uchwały nieistniejącej jest uchwała podjęta bez wymaganego statutem quorum lub bez wymaganej większości głosów (orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 9.10.1972 r., II Cr 171/72; z dnia 14.04.1992 r., I CRN 38/92; z dnia 4.02.1999 r., II CKN 804/ 98, z dnia 24.06.1994 r., III CZP 81/94). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23.02.2006 r. (I CSK 336/05), wprawdzie orzeczenia te wydawane były na tle uchwał organów spółdzielni lub organów spółek, ale niewątpliwie zachowują swój walor odpowiednio także na gruncie uchwał podejmowanych przez wspólnoty mieszkaniowe.

Powództwo, o którym mowa w art. 25 u.w.l. oraz powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały wspólnoty mieszkaniowej, wytoczone na podstawie art. 189 k.p.c., są w konsekwencji dwoma odrębnymi powództwami, odrębnie uregulowanymi przez ustawodawcę i brak jest podstaw prawnych do tego, aby przy ich dochodzeniu zamiennie stosować elementy reżimu prawnego nie dotyczącego wprost określonego powództwa (wyrok SN z dnia 23.02.2006 r., I CSK 336/05). W ramach dowodzonych odrębności powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały wytoczone na podstawie art. 189 k.p.c. zmierzać będzie do uzyskania orzeczenia stwierdzającego, że uchwała nie istnieje z tego względu, że nie została podjęta, np. braku wymaganej większości głosów do jej podjęcia, natomiast powództwo oparte na art. 25 ust. 1 u.w.l. i ograniczone terminem określonym w art. 25 ust. 1a u.w.l. zmierzać będzie do eliminacji z obrotu prawnego uchwały istniejącej, a więc formalnie skutecznie podjętej, ale niezgodnej z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo naruszającej zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób naruszającej interesy właściciela lokalu.

Konkludując, podzielenie w całości stanowiska apelantki musiałoby prowadzić, zatem do oddalenia jej powództwa z uwagi na wystąpienie z niewłaściwym roszczeniem w ustalonym stanie faktycznym i prawnym sprawy, a tym samym, oddalenia apelacji.

Sąd Apelacyjny nie przychyla się jednak do stanowiska wyrażanego przez stronę powodową.

Prawidłowo w świetle przepisów ustawy o własności lokali Sąd Okręgowy uznał, że w realiach sprawy uchwała pozwanej wspólnoty została podjęta bez naruszania przepisów normujących ten tryb głosowania.

Apelantka próbuje ukryć podstawowe ustalenie Sądu (formułując nieprawdziwy i gołosłowny zarzut przeciwny), że przed głosowaniem nad kwestionowaną uchwałą zapewniono wszystkim członkom wspólnoty, maksymalnie wykorzystując dostępne i przyjęte we wspólnocie kanały informacyjne, zapoznanie się z treścią projektów uchwał, zamierzonym trybem ich głosowania, ale dodatkowo zarząd wspólnoty wykazał się nadprzeciętną i niespotykaną w praktyce funkcjonowania takich podmiotów starannością dla umożliwienia członkom wspólnoty udziału w głosowaniu, w przeróżnych wariantach (oddanie głosu w trakcie dyżurów zarządu przez 3 dni w tygodniu, oddanie głosu w trakcie obchodu poszczególnych lokali przez członków zarządu). W realiach sprawy nie można w ogóle mówić o tym, że jakiemukolwiek członkowi wspólnoty uniemożliwiono rozmyślne i rozważne oddanie głosu nad uchwałą, zatem w świetle najnowszych wypowiedzi judykatury prawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, że zaniechanie kontynuowania procesu zbierania głosów przez zarząd wspólnoty nie stanowiło uchybienia w przeprowadzeniu głosowania, gdyż każdy chętny członek miał możliwość głosowania nad uchwałą.

Apelująca pomija przy tym zupełnie to, że nawet potencjalne uznanie zachowania zarządu pozwanej za błąd formalny przy podejmowaniu uchwały przez członków wspólnoty nie skutkowałoby jej uchyleniem przez Sąd Okręgowy, gdyż apelująca powódka w ogóle nie wykazała w sprawie, że zakończenie głosowania w momencie uzyskania 57,09% głosów (oddanych za uchwałą) miało wpływ na jej treść.