Możliwość zmiany głosu pod uchwałą; uchwała negatywna

[piotrusb]

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 września 2021 r., sygn. akt I ACa 569/21.

...zgodnie z art. 25 ust. 1 u.w.l. właściciel lokalu może zaskarżyć uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo jeśli narusza ona zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób narusza jego interesy. Z treści przywołanej normy prawnej wynikają cztery przesłanki zaskarżenia uchwały, natomiast do uchylenia uchwały wystarczające jest zaistnienie przynajmniej jednej z nich.

Uchwała podmiotu prawa, w tym wspólnoty mieszkaniowej, jako zdarzenie prawne, często ma postać czynności prawnej. Dochodzi do skutku po opowiedzeniu się w jej przedmiocie przez określoną większość osób uprawnionych, poprzez akt głosowania. Sam fakt oddania głosu jest wyrazem złożonego przez członka wspólnoty oświadczenia woli. Należy również przypomnieć, że zgodnie z art. 61 zdanie pierwsze k.c. oddany przez właściciela głos w sprawie uchwały może być przez tą osobę odwołany aż do chwili zakończenia całości procedury głosowania nad uchwałą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2018 roku, V CSK 475/17).

Istotą powództwa opartego na treści art. 25 ust. 1 u.w.l. jest dążenie do wyeliminowania uchwały z obrotu prawnego. Dlatego też, na potrzeby niniejszego sporu, zwłaszcza mając na uwadze specyfikę zaskarżonej uchwały, należy rozróżnić te z nich, co do których ewentualne uchylenie nie zapewni możliwości wykonania korzystnego dla powoda, od takich, których uchylenie mogłoby służyć wyeliminowaniu skutku prawnego wynikającego z uchwały, np. przez ponowne zajęcie się sprawą, która był jej przedmiotem.

W prezentowanym przez apelującą stanowisku nawiązano do pojęcia tzw. uchwały negatywnej, przyjętego przez część doktryny oraz judykatury, i jednej z jej postaci, to jest podjęcia przeciwnej decyzji przez osoby głosujące w stosunku do treści poddanej pod głosowanie. Takie stanowisko zostało zaprezentowane przez apelującą, co w jej ocenie, zgodnie z art. 25 ust. 1 u.w.l., uprawniało ją do zaskarżenia wskazanej w pozwie uchwały pozwanej Wspólnoty.

Problematyka tzw. uchwał negatywnych była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, m.in. na gruncie przepisów ustawy Kodeks spółek handlowych, w wyroku z dnia 3 czerwca 2015 roku, V CSK 592/14, w której przyjęto koncepcję istnienia takich uchwał w obrocie prawnym, jako poddających się kontroli sadowej w znaczeniu merytorycznym (podobne stanowisko wynika z wyroków: Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 maja 2019 roku, I ACa 730/18; Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2016 roku, I ACa 93/16, Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 lipca 2013 roku, I ACa 205/13. Przeciwny pogląd wyraził tutejszy Sąd w wyroku z dnia 27 listopada 2020 roku, I ACa 260/20).

Sąd Najwyższy w przywołanym orzeczeniu stanął na stanowisku, że przy podejmowaniu uchwały, także takiej, która podpadałaby pod pojęcie uchwały negatywnej, protokołowane są głosy „przeciw”, stanowiące w istocie głosy za uchwałą negatywną, co przemawia za koniecznością uwzględnienia jej w dokumencie obejmującym uchwałę. Wszystkie głosy „za”, „przeciw” i „wstrzymujące się”, mają taki sam charakter prawny i nie ma podstaw do ich różnicowania, zwłaszcza że dotyczą ich te same zasady powoływania się na wady oświadczenia woli. Nie sposób więc wyłączyć podjęcia uchwały głosami negatywnymi, to zaś w realiach niniejszej sprawy należy utożsamiać z podjęciem uchwały o niewyrażeniu zgody na podjęcie przez powódkę wnioskowanej aktywności w lokalach znajdujących się w jej zasobach.

Należy także zwrócić uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 kwietnia 2021 r. (sygn. akt I CSKP 41/21). Dopuszczając koncepcję zaskarżalności uchwały negatywnej Sąd Najwyższy wskazał, że nie jest możliwe generalne stwierdzenie, że każda odmowna uchwała jest uchwałą negatywną, poddającą się kontroli sądowej, a zatem konieczna jest analiza konkretnych okoliczności faktycznych w aspekcie treści projektu poddanego pod głosowanie oraz skutków prawnych, jakie owe głosowanie wywarło.

Należy przez to rozumieć obowiązek zbadania wszystkich okolicznościach sprawy, czego w postępowaniu Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zabrakło. Należało więc zbadać okoliczności towarzyszące podjęciu uchwały o treści zaproponowanej przez powódkę, a także konsekwencje podjęcia uchwały w końcowym kształcie – odmownej w stosunku do wniosku powódki. Badając kwestię zasadności powództwa Sąd I instancji ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że w istocie nie istnieje substrat zaskarżenia, albowiem większość głosujących opowiedziała się przeciwko podjęciu uchwały, a zatem do podjęcia uchwały nie doszło. Sąd Okręgowy nie odniósł się do argumentacji powódki, zasadzającej się na przyjęciu, że treść uchwały odniosła konkretny skutek, poddający się kontroli na gruncie art. 25 ust. 1 u.w.l.

W sprawie zaniechania ustalenia skutków odmowy akceptacji wniosku powódki, będącego przedmiotem treści uchwały, której głosowanie dało wynik negatywny, należy przypomnieć, że u podstaw żądania uchylenia zaskarżonej uchwały legło twierdzenie, że pozwana wspólnota naruszyła interes powódki bez wyraźnego uzasadnienia gospodarczego oraz ekonomicznego, a proponowana przez powódkę decyzji, sama w sobie nie naruszała – w ocenie powódki – interesów wspólnoty.

Zaniechanie analizy wszystkich okoliczności podejmowania zaskarżonej uchwały, a także zasadności podjęcia wynikającej z niej decyzji, w kontekście normy art. 25 ust. 1 u.w.l., doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy. Podjęcie przez sąd odwoławczy merytorycznego badania w tym zakresie byłoby przystąpieniem do niego po raz pierwszy, przez co mogłoby dojść do pozbawienia stron jednej instancji, a tym samym odebrania prawa do poddania sprawy rozpoznaniu zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania.

Wobec stwierdzonej wadliwości zaskarżonego orzeczenia niezbędne stało się wydanie orzeczenia kasatoryjnego na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy powinien zająć się wskazanymi kwestiami, dokonując ponownej oceny materiału procesowego, a także wniosku o przeprowadzenie dowodu z zeznań zawnioskowanego przez powódkę świadka. Przede wszystkim winien ustalić konsekwencje odmowy dokonanej powódce zaskarżoną uchwałą, w kontekście okoliczności jej podjęcia i wszystkich towarzyszących temu zdarzeń objętych podstawą faktyczną powództwa. Dopiero w oparciu o dokonane ustalenia i oceny powinien Sąd I instancji przystąpić do merytorycznego odniesienia się do żądania pozwu.

http://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/ ... -10-11_001