Przesłanki zmiany przez sąd umowy quoad usum

Orzecznictwo sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych.
Wiadomość
Autor
piotrusb
.
.
Posty: 5967
Rejestracja: 28-12-2009, 17:51

Przesłanki zmiany przez sąd umowy quoad usum

#1 Post autor: piotrusb » 29-11-2021, 10:15

Wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z 17marca 2021 r., sygn. akt VIII Ns 69/20.
...zgodnie z przepisem art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 marca 2017 roku wydanym w sprawie III CSK 64/16, przepis art. 206 k.c. ma charakter dyspozytywny, wobec czego współwłaściciele mogą w umowie ustalić inny sposób korzystania z rzeczy wspólnej, zwłaszcza jeśli z uwagi na rozmiar, rodzaj lub właściwości rzeczy wspólnej ewentualnie inne szczególne okoliczności nie jest możliwe bezkolizyjne, sensowne i zgodne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy wspólnej, korzystanie z niej przez wszystkich współwłaścicieli w sposób wskazany w art. 206 k.c.. Uprawnieni mogą więc w drodze umowy o podział rzeczy wspólnej quoad usum wyodrębnić określone jej części do wyłącznego korzystania przez poszczególnych współwłaścicieli. Z tego typu umową mamy do czynienia na gruncie rozpoznawanej sprawy, za niesporne należy bowiem uznać, że dokonany przez uczestników w formie ustnej podział nieruchomości to właśnie podział quoad usum. Podział tego rodzaju stanowi wyjątek od zasady, iż przy istnieniu współwłasności zachodzić powinno współposiadanie rzecz wspólnej. Podział ten wywołuje jedynie skutki w sferze obligacyjnej, nie zmienia stosunków własnościowych, skuteczność jego dokonania winna być jednak oceniana przez pryzmat art. 58 k.c. Podział rzeczy wspólnej do korzystania nie ma charakteru definitywnego i w zależności od zmienionych okoliczności może ulec zmianie, czy to w drodze porozumienia współwłaścicieli, czy też w przypadku braku zgody, w drodze orzeczenia sądowego (K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-449 10, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2020).

W drugiej kolejności przypomnieć należy, że w myśl przepisu art. 199 k.c., do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Przytoczyć należy także art. 201 k.c., który stanowi, że do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 listopada 2007 roku (III CZP 94/07), zdania drugie obu przytoczonych przepisów stanowią podstawę prawną podziału rzeczy wspólnej quoad usum. Wskazał, że „skoro wymienione przepisy zapewniają współwłaścicielom ochronę sądową w odniesieniu do mniej dla nich doniosłych decyzji będących niewątpliwie czynnościami zarządu, to tym bardziej należy dopuścić orzekanie przez sąd na podstawie tych przepisów o mającym większą doniosłość dla ochrony współwłaścicieli podziale rzeczy wspólnej do korzystania. W istniejącym stanie prawnym możliwość orzekania przez sąd o podziale quoad usum na podstawie przepisów o zarządzie rzeczą wspólną stanowi optymalne rozwiązanie problemu ochrony sądowej współwłaściciela wyzutego z posiadania oraz w inny sposób naruszonego w swym prawie przez pozostałych współwłaścicieli w przypadkach, w których wykonywanie posiadania wspólnej rzeczy wymaga współdziałania wszystkich zainteresowanych. Ze względu na znaczenie, jakie sądowy podział quoad usum ma dla ochrony współwłaścicieli we wspomnianych przypadkach, należy przyjąć, zgodnie z dotychczasową linią orzecznictwa, że gdy wykonywanie posiadania wspólnej rzeczy wymaga współdziałania wszystkich zainteresowanych, z wnioskiem do sądu o podział quoad usum może wystąpić, tak jak z wnioskiem dotyczącym czynności zwykłego zarządu, każdy ze współwłaścicieli (art. 201 zdanie drugie k.c.). Natomiast w innych przypadkach wniosek do sądu o podział quoad usum powinien być złożony, tak jak wniosek dotyczący czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, przez współwłaścicieli, których udziały wynoszą co najmniej połowę (art. 199 zdanie drugie k.c.)”.

Dokonując zmiany utrwalonego ugodą/umową stron sposobu korzystania z nieruchomości Sąd winien rozważyć dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości wspólnej. Proponowany przez wnioskodawcę podział pozbawia uczestniczkę m.in. wpływu na dobór lokatorów na piętrze, co jest o tyle istotne, że uczestniczka zamieszkuje na przedmiotowej nieruchomości, a zatem każdy nowy lokator siłą rzeczy staje się jej sąsiadem. Gdy zaś zachowanie takiego lokatora jest uciążliwe, to uczestniczka, nie zaś wnioskodawca, odczuwa tego negatywne skutki. Sam wnioskodawca z nieruchomości nie korzystał i nie korzysta, jego wolą jest, aby na nieruchomości zamieszkał jego syn, brak jest jednak porozumienia, co do rozliczenia nakładów z lokatorem - młodszą siostrą uczestników niebędącą współwłaścicielem. O czym była już mowa, podział quoad usum określający granice korzystania z rzeczy wspólnej przez każdego ze współwłaścicieli nie jest definitywny i może być zmieniony, ale zmiana taka jest w ocenie Sądu dopuszczalna w razie istotnej zmiany okoliczności będących podstawą dotychczas określonego sposobu korzystania z rzeczy. W wywodach uzasadnienia do uchwały z dnia 12 kwietnia 1973 roku (III CZP 15/73), które Sąd Rejonowy w składzie orzekającym w całości podziela i które warto w tym miejscu obszerniej przytoczyć Sąd Najwyższy wskazał, że umowa, na podstawie której współwłaściciele określili sposób korzystania z rzeczy, może być w razie zmiany okoliczności wypowiedziana, jeżeli kwestii wypowiedzenia jej współwłaściciele w ogóle nie uregulowali. Pogląd, że umowa taka wiąże strony do czasu zniesienia współwłasności, prowadziłby do pozbawienia współwłaścicieli uprawnień przysługujących im co do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzecz przez pozostałych współwłaścicieli. Uprawnienie to zaś wynika z wyraźnego przepisu ustawy i należy do istoty prawa współwłasności. Zmiana takiej umowy o charakterze ciągłym - z uwagi na istotę umów mających przede wszystkim na celu stabilizację stosunków faktycznych i prawnych zachodzących między zainteresowanymi - mogłaby jednak nastąpić tylko w razie powstania nowych okoliczności, w świetle których istnieją ważne powody do odmiennego uregulowania korzystania przez współwłaścicieli z rzeczy. W określonych, nowo powstałych okolicznościach może się okazać rzeczą ze wszech miar celową odmienne uregulowanie korzystania z rzeczy wspólnej właśnie z uwagi na interes społeczno-gospodarczy. Zniesienie zaś w każdym takim wypadku współwłasności może prowadzić do ujemnych niekiedy wyników zarówno dla osób zainteresowanych, jak i dla interesu społeczno-gospodarczego. Powyższe argumenty przemawiają a fortiori za przyjęciem analogicznego wniosku co do dopuszczalności zmiany przez sąd orzeczenia określającego w ramach art. 206 k.c. podział do użytkowania nieruchomości będącej współwłasnością uczestników postępowania - w wypadku gdy oczywiście podział quoad usum był dopuszczalny - jeżeli nastąpiła istotna zmiana okoliczności będąca podstawą tego orzeczenia. Skoro bowiem w razie sporu co do korzystania przez współwłaścicieli z rzeczy wspólnej sąd musi na wniosek każdego z nich wydać kształtującą decyzję, podjętą w trybie zarządu tą rzeczą, co do odmiennego, aniżeli to przewiduje ustawa, sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, z uwzględnieniem uzasadnionego interesu żądającego i pozostałych współuprawnionych (por. wytyczne Izby Cywilnej SN z dnia 28 września 1963 roku, III CO 33/62), która to decyzja ma charakter decyzji zastępczej w braku rozstrzygnięcia przez zainteresowanych współwłaścicieli - to również w razie istotnej zmiany okoliczności, które leżały u podstaw wydania takiej decyzji, sąd uprawniony jest na żądanie współwłaściciela lub współwłaścicieli tę decyzję zmienić.(...)

W zaistniałym stanie rzeczy należało uznać, że wnioskodawca nie wykazał, iż nastąpiła istotna zmiana okoliczności będących podstawą dotychczasowej dorozumianej umowy o podział nieruchomości do korzystania, co musiało skutkować oddaleniem wniosku o ustalenie, a w istocie o quasi zmianę sposobu korzystania z nieruchomości
http://orzeczenia.ms.gov.pl/details/$N/ ... -03-26_001
piotrusb

Link:
BBcode:
HTML:
Schowaj odnośniki
Pokaż odnośniki do wpisu

ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post

Wróć do „Orzecznictwo sądów powszechnych”