Nie można uchylić uchwały, która nie istnieje

[piotrusb]

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 grudnia 2018 r., sygn. akt V ACa 722/17.

Artykuł 25 ust 1 a ustawy o w.l. wprowadza 6 tygodniowy termin zawity do zaskarżenia uchwały niezgodnej z prawem lub umową właścicieli lokali, naruszającej zasady prawidłowego zarządu nieruchomością wspólną lub w inny sposób naruszającej interes właściciela lokalu. Brak jest podstaw do przyjęcia, iż termin ten dotyczy także kwestii powoływania się na jedną z w/w przesłanek uchylenia uchwały jak i argumentacji uzasadniającej jej spełnienie się. W judykaturze w istocie prezentowane jest stanowisko opowiadające się za prekluzją zgłaszania podstaw zaskarżenia jak i zarzutów stawianych objętych pozwem uchwałom. Zapoczątkowane zostało ono wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 II 2004 r. wydanym w sprawie I ACa 1297/03, następnie powielanym w orzeczeniach tego Sądu z dnia 30 XI 2012 r. I ACa 1116/12 , z 10 V 2016 r. I ACa 75/16 oraz w orzeczeniach Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 10 VI 2016 r. V ACa 792/15 , we Wrocławiu z 14 I 2016 r. I ACa 1585/15.

W kwestii powyższej wypowiedział się jednak Sąd Najwyższy w przywoływanym przez sąd I instancji wyroku z dnia 20 IV 2011 r. I CSK 540/10 podważając argumentację prezentowaną w szczególności w pierwszym z w/w orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie i uzasadnieniu niniejszej apelacji , stwierdzając w sposób jednoznaczny, że nie można przyjąć, iż ewentualna prekluzja w zakresie powoływania podstaw zaskarżenia do sądu uchwały właścicieli lokali wynika w drodze analogii z interpretacji przyjętej w orzecznictwie dla art. 88 k.c.. Sąd Najwyższy podnosił, że rozpoznając powództwo oparte na art. 25 u.w.l. sąd dokonuje badań i ustaleń okoliczności uzasadniających uchylenie uchwały według stanu na dzień jej podjęcia. Nie ma natomiast przeszkód do tego, by po wytoczeniu powództwa powoływać nowe podstawy zaskarżenia po upływie terminu 6 tygodni. Przeciwna wykładnia art. 25 ust. 1 u.w.l. mogłaby skłaniać właścicieli zaskarżających uchwały do powoływania nawet wszystkich czterech wskazanych w tym przepisie podstaw.

Niezależnie jednak od powyższego podnieść należy, iż w pozwie wniesionym w sprawie niniejszej powód jako podstawę zaskarżenia wskazał naruszenie zasad prawidłowego zarządu i interesów właścicieli lokali, powoływał się na błędy przy procedowaniu nad zaskarżonymi uchwałami związane z naruszeniem postanowień regulaminu wspólnoty mieszkaniowej przy zbieraniu głosów po ustalonym terminie, brak uzyskania niezbędnych do podjęcia uchwał głosów na skutek nie przedłożenia stosownych pełnomocnictw od właścicieli i współwłaścicieli lokali, podjęcie uchwały w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego poza zebraniem rocznym, na brak uchwały o utworzeniu funduszu remontowego. Innymi słowy już wówczas określił podstawy zaskarżenia jak i przedstawił zdecydowaną większość zarzutów stawianych uchwałom, które legły u podstaw rozstrzygnięcia sądu I instancji.
Pozostając przy uzasadnieniu pozwu wniesionego w niniejszej sprawie należy zwrócić jednak uwagę, iż część przedstawionej w nim przez powoda argumentacji przemawiała za nieistnieniem, a nie za uchyleniem zaskarżonych uchwał wobec braku uzyskania przy głosowaniu nad tymi uchwałami większości głosów właścicieli lokali, liczonej według wielkości udziałów, zgodnie z ust 2 art. 23 ustawy o w.l. jak również postanowieniami regulaminu pozwanej Wspólnoty tj. § 16 ust 3.
Zauważył to również sąd I instancji podnosząc w uzasadnieniu swojego wyroku, że skutkiem uwzględnienia kart do głosowania, które zostały oddane zarządowi po terminie lub budzą inne proceduralne wątpliwości mogłoby być nieistnienie uchwał nr (...), (...) i (...). Przykładem uchwały nieistniejącej jest bowiem uchwała podjęta bez wymaganego statutem quorum lub bez wymaganej większości głosów (wyrok SN z 23 II 2006 r., I CK 336/05). Obowiązkiem tego sądu było zatem ustalenie czy i które głosy oddane za uchwałami ze względu na przyjęte przez ten sąd uchybienia były głosami nieważnymi i czy w związku z tym można w ogóle mówić o podjęciu zaskarżonych uchwał. Nie można bowiem w trybie art. 25 ust 1 ustawy o w.l. uchylić uchwały, która nie istnieje.

Sąd Okręgowy podniósł natomiast , iż mając na uwadze szereg wskazanych uchybień formalnych przy procedowaniu zaskarżonych uchwał, nie sposób stwierdzić, czy gdyby tych uchybień nie było, to uchwały te zostałyby faktycznie podjęte.
Ze stanowiskiem tym nie sposób było się zgodzić.

Po pierwsze podnieść należy, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że głosy oddane po upływie zakreślonego w piśmie z dnia 14 VII 2015 r. terminu do głosowania tj. po 15 VIII 2015 r. były głosami nieważnymi. Ani bowiem z regulaminu pozwanej Wspólnoty ani tym bardziej z przepisów ustawy o własności lokali nie wynika obowiązek ani skutek oddania głosu nad uchwałą przez właściciela lokalu do określonej daty. Istotne jest to aby wola głosującego członka wspólnoty mieszkaniowej została wyrażona przed podjęciem uchwały.
Oddanie głosu po terminie o jakim informował zarząd Wspólnoty mogło stanowić jedynie okoliczność mogącą mieć wpływ na treść uchwały, co podlegało ocenie przy badaniu przesłanek do jej uchylenia z art. 25 ust 1 u.w.l.. W tym zatem zakresie zarzuty powoda związane z niepodjęciem uchwał wobec braku wymaganej większości głosów były niezasadne.

Podobnie jako niezasadne ocenić należało twierdzenia skarżącego dotyczące nieprawidłowego liczenia głosów za podjęciem przedmiotowych uchwał na co wskazuje brak pełnomocnictw do głosowania właścicieli lokali nr (...) .
Powód nie udowodnił, że osoby głosujące w imieniu spółek prawa handlowego będących właścicielami lokali nr (...) nie były uprawnione do ich samodzielnego reprezentowania. W tym zakresie ważność oddanego głosu wiązała się bowiem z kwestią reprezentacji spółki (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. a nie działaniem tych podmiotów przez pełnomocnika. Z przedstawionych kart do głosowania nie wynika, aby głosy w imieniu tych osób prawnych oddali pełnomocnicy.
Jeżeli chodzi o wskazywane przez powoda lokale objęte współwłasnością, to znaczna ich część stanowiła przedmiot wspólnego prawa małżonków, których co do zasady obowiązuje ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej, w przypadku której ważny głos za uchwałami dotyczącymi przyjęcia sprawozdania finansowego za rok 2014 oraz potwierdzenia istnienia funduszu remontowego zgodnie z art. 36 k.r. i o. mógł oddać tylko jeden małżonek, gdyż tego rodzaju czynność nie wymagała zgody drugiego małżonka , ponieważ nie mieściła się w zakresie czynności wymienionych w art. 37 § 1 k.r. i o. . Powód nie udowodnił, że pomiędzy małżonkami będącymi współwłaścicielami wskazanych przez niego lokali istniał inny niż ustawowy ustrój majątkowy, do którego zastosowanie miały przepisy o współwłasność w częściach ułamkowych.

Odnośnie jednak uchwały dotyczącej upoważnienia zarządu do zawarcia umowy najmu części korytarza pomiędzy lokalami nr (...) tj. nieruchomości wspólnej, w której małżonkowie mają swój udział, to należało uznać, iż w świetle postanowień art. 37 § 1 pkt 1 k.r. i o w zw. z resztą z art. 22 ust 2 pkt 3 u.w.l. oddanie głosu nad tą uchwałą wymagało zgody drugiego małżonka (przepis art. 37 § 1 pkt 1 k.r. i.o. dotyczy także czynności, które bezpośrednio nie prowadzą do skutków określonych w ustawie - tu do oddania nieruchomości do używania, ale są czynnościami wstępnymi prowadzącymi jak w tym przypadku do zawarcia umowy najmu). Pozwana nie wykazała, że zgoda taka została udzielona przez współmałżonków współwłaścicieli lokali nr (...). W świetle postanowień art. 37 § 4 k.r. i o. głosy te uznać należało za nieważne. Oddanie głosu przy podejmowaniu uchwały przez organ kolegialny osoby prawnej, lub podobnej organizacji o charakterze korporacyjnym jest jednostronną czynnością prawną - oddanie głosu tylko przez jednego z małżonków, w sytuacji kiedy prawo własności lokalu mieszkalnego i udział w nieruchomości wspólnej objęte są małżeńską wspólnością majątkową, w świetle przepisu art. 37 § 4 k.r.o., stanowi o nieważności tej czynności.(…)

Wyjaśnienia w tym miejscu wymaga, iż Sąd Apelacyjny uznał, że oddanie głosu nad uchwałą o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i o potwierdzeniu istnienia funduszu remontowego w pozwanej Wspólnocie stanowi czynność nie przekraczającą zakresu zwykłego zarządu majątkiem wspólnym współwłaścicieli podzielając w całości stanowisko wyrażone przez niniejszy Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 8 VIII 2018 r. I ACa 385/17, zgodnie z którym:
„W sytuacji, gdy uchwała wspólnoty mieszkaniowej nie ingeruje w treść prawnorzeczową odrębnej własności, np. udział w nieruchomości wspólnej lub przedmiotowy zakres i treść wspólnej własności właścicieli lokali, głos oddany przez współwłaścicieli lokalu jest czynnością zwykłego zarządu w rozumieniu art. 201 k.c., co nie wymaga jednolitego stanowiska wszystkich, lecz większości liczonej udziałami w lokalu.”

Dodatkowo podnieść należy, że kwestia związana z zatwierdzeniem sprawozdania finansowego , dotyczy de facto stwierdzenia przez członków danej wspólnoty mieszkaniowej prawidłowości i zgodności z prawem działania zarządu. Uchwała zatwierdzająca sprawozdanie finansowe nie wywołuje skutków cywilnoprawnych, tj. nie prowadzi do zmiany lub ustania stosunku prawnego, a tym samym nie stanowi również w świetle postanowień art. 22 ust 3 u.w.l. czynności przekraczającej zwykły zarząd nieruchomością wspólną, podobnie jak taką czynnością nie jest również wybór członków zarządu (patrz uzasadnienie wyroku SN z 17 VI 2015 r., I CSK 355/14). Tym bardziej zatem należało przyjąć, iż oddanie głosu za uchwałą o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego nie wykraczało poza zakres zwykłego zarządu nieruchomością lokalową, do której prawo przysługuje kilku osobom.

Inaczej natomiast należało ocenić głosowanie nad uchwałą upoważniającą zarząd do podpisania umowy najmu stanowiącej nieruchomość wspólną części korytarza pomiędzy lokalami nr (...), który de facto znalazł się w obrębie połączonych lokali nr (...). Abstrahując od zgodności z prawem takiej czynności prawnej (umowy) podnieść należy, iż w konsekwencji poddanej pod głosowanie uchwały właściciel tychże lokali został uprawniony do posiadania rzecz wspólnej w szerszym zakresie, niż czynią to pozostali członkowie wspólnoty i w sposób odmienny z dotychczasowym przeznaczeniem tej części nieruchomości wspólnej. Uchwała powyższa wpływa zatem na wykonywanie przez właścicieli pozostałych lokali ich prawa do korzystania ze wspólnej nieruchomości, a tym samym zmienia treść przysługujących im praw do lokali.
W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że oddanie głosu nad uchwałą zmieniającą przeznaczenie części rzeczy wspólnej i uszczuplającą uprawnienia pozostałych członków wspólnoty stanowiło czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu nieruchomością będącą przedmiotem wspólnego prawa tj. współwłasności.(…)

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c. dokonał zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa . Pomimo bowiem zasadności twierdzeń powoda co do wadliwego zliczenia głosów oddanych „za” zaskarżonymi uchwałami , ich nieważności, nie sposób było zaskarżonych uchwał uchylić, skoro nie zostały podjęte tj. nie uzyskały wymaganej większości głosów.

http://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/ ... -12-31_002