Dopuszczenie do współposiadania, a umowa quoad usum w małej wspólnocie

Orzecznictwo sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych.
Wiadomość
Autor
piotrusb
.
.
Posty: 5967
Rejestracja: 28-12-2009, 17:51

Dopuszczenie do współposiadania, a umowa quoad usum w małej wspólnocie

#1 Post autor: piotrusb » 17-11-2017, 11:33

Wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 13 lipca 2017 r., sygn. akt XI C 414/15.
Zgodnie z art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli rzeczy jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz korzystania z niej w takim zakresie, w jakim daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Z treści powyższego przepisu nie wynika, by możliwość posiadania oraz korzystania z rzeczy wspólnej miała na stałe ograniczony charakter i obejmowała jedynie korzystanie z określonego udziału w rzeczy. Przeciwnie, ogólną regułą kodeksową dotyczącą współwłasności jest uprawnienie każdego ze współwłaścicieli do posiadania oraz korzystania z całej rzeczy wspólnej. Jedyne ograniczenie w powyższym zakresie wynika z konieczności respektowania praw pozostałych współwłaścicieli do rzeczy będącej przedmiotem wspólnego prawa.

Mając na względzie tak wyznaczony zakres posiadania oraz korzystania z rzeczy będącej przedmiotem współwłasności, powstaje pytanie, czy w razie wykroczenia poza ramy zakreślone przez art. 206 k.c. współwłaścicielom pominiętym przy współposiadaniu oraz współkorzystaniu z rzeczy przysługują roszczenia przeciwko współwłaścicielowi naruszającemu powyższą normę. Obecnie za dominujący w orzecznictwie uznać należy pogląd, wedle którego do tego rodzaju sytuacji odpowiednie zastosowanie winny znaleźć normy wyrażone w art. 224-225 k.c. W kontekście powyższego szczególną uwagę zwrócić należy na uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r., w której Sąd Najwyższy stwierdził, że „współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 k.c.” (III CZP 88/12).

Jednocześnie należy mieć jednak na uwadze, iż możliwość odpowiedniego stosowania art. 224-225 k.c. w stosunkach pomiędzy współwłaścicielami ograniczona jest do ściśle określonych sytuacji. W pierwszej kolejności podkreślić wypada, iż wystąpienie z roszczeniem o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy wspólnej z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli możliwe jest jedynie w przypadku, gdy pomiędzy współwłaścicielami zastosowanie znajduje art. 206 k.c. Tym samym żądanie wynagrodzenia wykluczone jest, jeżeli w danym przypadku sposób korzystania z rzeczy wspólnej określony został umową bądź orzeczeniem sądowym. Jeżeli natomiast w stosunkach pomiędzy współwłaścicielami zastosowanie znajduje art. 206 k.c., to każdy ze współwłaścicieli uprawniony jest do bezpośredniego posiadania całej rzeczy wspólnie z pozostałymi współwłaścicielami, a granicą jego uprawnienia jest takie samo uprawnienie każdego z pozostałych współwłaścicieli. W konsekwencji, współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania oraz korzystania z rzeczy wspólnej, narusza jego uprawnienie, zaś jego posiadanie oraz korzystanie z rzeczy z pominięciem pozostałych współwłaścicieli ma charakter bezprawny (zob. uchwała SN z dnia 10 maja 2006 r., III CZP 9/06).

Nie ulega przy tym wątpliwości, iż w sytuacji bezprawnego korzystania z rzeczy wspólnej przez jednego ze współwłaścicieli, pozostałym współwłaścicielom przysługuje roszczenie o dopuszczenie do współposiadania, o ile rzecz będąca przedmiotem wspólnego prawa jest tego rodzaju, że możliwe jest jednoczesne oraz niezależne korzystanie z niej przez wszystkich współwłaścicieli. Jeżeli natomiast z uwagi na charakter rzeczy konieczne jest zgodne współposiadanie i współposiadanie przez wszystkich współwłaścicieli, to pominięci współwłaściciele mogą wystąpić o dokonanie podziału rzeczy do korzystania. Bezprawne korzystanie z rzeczy wspólnej powinno uzasadniać nie tylko możliwość żądania dopuszczenia do współposiadania, ale również zasądzenia wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej w zakresie, w jakim nie uprawnia do tego art. 206 k.c. Roszczenie o wynagrodzenie przewidziane w 224 § 2 i art. 225 k.c. łączy w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego (może zmierzać do zwrócenia kosztów, jakie właściciel poniósł w związku z tym, że był zmuszony do korzystania z cudzej rzeczy lub do kompensaty utraconych korzyści, jakie by uzyskał, gdyby rzecz wynajął) oraz roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (może zmierzać do wydania korzyści uzyskanych przez posiadacza w wyniku bezprawnego korzystania). Jednakże zarówno dochodzenie roszczenia o wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, jak wysokość wynagrodzenia nie zależą od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść (zob. uchwała SN z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08).

Jak sygnalizowano powyżej, możliwość żądania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej ograniczona jest jedynie do przypadków, w których w stosunkach pomiędzy współwłaścicielami zastosowanie znajduje art. 206 k.c. Z uwagi bowiem na jego dyspozytywny charakter współwłaściciele mogą swobodnie kształtować w drodze umowy sposób posiadania oraz korzystania z rzeczy wspólnej. Szczególnego rodzaju umową normującą pomiędzy współwłaścicielami sposób korzystania z rzeczy wspólnej jest umowa podziału nieruchomości do korzystania (umowa podziału quoad usum). Zawarcie tego rodzaju umowy nie powoduje zniesienia współwłasności ani w żaden sposób nie modyfikuje stosunków własnościowych. Na jej mocy każdy z właścicieli otrzymuje do wyłącznego użytku fizycznie wydzieloną część wspólnej nieruchomości, przy czym część ta nie musi dokładnie odpowiadać wielkości udziału we współwłasności. W razie braku porozumienia współwłaścicieli co do podziału quoad usum, możliwe jest żądanie ustanowienia takiego podziału przez sąd. Należy przy tym w sposób szczególny podkreślić, że umowa podziału nieruchomości do korzystania może zostać zawarta w dowolnej, dopuszczalnej przez przepisy prawa formie, w tym również w sposób dorozumiany (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 9 marca 2017 r., I ACa 1455/16). Umowa o podziale nieruchomości do korzystania przewiduje, iż wszyscy bądź niektórzy współwłaściciele będą uprawnieni do korzystania z wyłączeniem innych współwłaścicieli z określonych części nieruchomości stanowiącej współwłasność. Wówczas, w zakresie przyznanych przez umowę uprawnień, współwłaściciel może samodzielnie posiadać, korzystać i pobierać pożytki z określonej części nieruchomości.(...)

... sąd doszedł do wniosku, iż pomiędzy stronami niniejszego postępowania przez dłuższy okres panowała zgoda co do sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości i że strony zgodnie utrzymały dotychczasowy podział quoad usum, którego istotą jest – co podkreślono wyżej – uprawnienie jednego współwłaściciela (ewentualnie kilku współwłaścicieli) do korzystania z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli z określonych części nieruchomości stanowiącej współwłasność – to znaczy: samodzielnego posiadania, korzystania, pobierania pożytków z określonej części nieruchomości.

Nie było przeszkód, aby strony w odmienny sposób uregulowały kwestię sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości. Zmiana dotychczasowej umowy podziału quoad usum mogła nastąpić w dowolnej formie, w tym również w sposób dorozumiany. Sąd doszedł jednak do przekonania, że strony niniejszego sporu nigdy nie złożyły zgodnych oświadczeń woli w powyższej kwestii. Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie był fakt, że powodowie występowali względem pozwanej o dopuszczenie ich do korzystania z budynku gospodarczego będącego przedmiotem ich wspólnej własności. W ocenie sądu powyższe żądanie należało jednakże potraktować jako propozycję zmiany dotychczasowego sposobu korzystania z tego budynku, czemu wyraz dali powodowie, proponując przyznanie uprawnienia do wyłącznego korzystania z budynku w miesiącach zimowych. Jednocześnie jednak należało mieć na względzie, że pozwana nigdy nie wyraziła zgody na takie uregulowanie sposobu korzystania ze wspólnego budynku gospodarczego, choć wyrażała wolę porozumienia się z powodami w powyższej kwestii. Mając natomiast na uwadze brak zgodnej woli stron co do sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, obecnie powyższa kwestia jest przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie toczącej się przed tutejszym Sądem (sygn. akt: XI Ns 177/13). Podkreślenia wymaga, że dopiero orzeczenie kończące postępowanie w tej sprawie będzie podstawą zmiany sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości i dopiero ewentualne dalsze niedopuszczanie pozwanych do korzystania z budynku gospodarczego po takiej zmianie stanowić będzie mogło podstawę do przyznania powodom wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej z ich pominięciem.

Reasumując, w ocenie sądu w okresie objętym żądaniem pozwu sposób korzystania z przedmiotu wspólnej własności powodów oraz pozwanej, budynku gospodarczego, nie był objęty reżimem art. 206 k.c., lecz został uregulowany w drodze umowy podziału quoad usum. Powyższa umowa zawarta została w sposób dorozumiany – poprzez wieloletnie kontynuowanie ustaleń poczynionych przez poprzednie współwłaścicielki, zaś na jej podstawie prawo do wyłącznego korzystania z budynku gospodarczego przysługiwało właścicielowi lokalu numer (...). Tym samym odpowiedniego zastosowania do sytuacji powodów nie mogły znaleźć art. 224-225 k.c., które przewidują możliwość żądania dopuszczenia do wspólnego posiadania oraz wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej z pominięciem współwłaścicieli. Roszczenia te można byłoby bowiem uznać za zasadne jedynie w przypadku odmiennego uregulowania sposobu korzystania z rzeczy wspólnej (w drodze umowy bądź orzeczenia sądowego), co jednak do dnia wyrokowania nie nastąpiło. Z powyższych względów powództwo niniejsze podlegało oddaleniu w całości.
http://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/ ... -08-11_001
piotrusb

Link:
BBcode:
HTML:
Schowaj odnośniki
Pokaż odnośniki do wpisu

ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post

Wróć do „Orzecznictwo sądów powszechnych”