Instalacja sieci na nieruchomości stanowiacej współwłasność

Orzecznictwo sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych.
Wiadomość
Autor
piotrusb
.
.
Posty: 5967
Rejestracja: 28-12-2009, 17:51

Instalacja sieci na nieruchomości stanowiacej współwłasność

#1 Post autor: piotrusb » 11-09-2017, 11:11

Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 24 maja 2017 r., sygn. akt II Ca 513/17.
...istota rozstrzygnięcia sprawy sprowadza się do kwestii dopuszczalności zastosowania w sprawie art. 201 k.c. Nie ma ona przy tym związku z zagadnieniem interesu prawnego wnioskodawców w rozumieniu art. 510 k.p.c. Nie ulega wątpliwości, że współwłaściciel nieruchomości jest zainteresowanym w sprawie, której przedmiotem jest zarządzanie nieruchomością, której jest współwłaścicielem. Meritum rozstrzygnięcia sprawy leży ocenie wnioskowanej czynności jako czynności zarządu nieruchomością i ocenie, czy czynność ta przekracza zwykły zarząd, a zatem w zastosowaniu w sprawie art. 201 k.c. Zgodnie bowiem z tym przepisem do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Sąd Okręgowy podziela co do zasady ocenę prawną Sądu Rejonowego, że wnioskowana czynność przekracza ramy zwykłego zarządu. Słusznie wnioskodawcy wskazują, że w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2002 r. w sprawie III CZP 18/02, stwierdzono, że „instalowanie kanalizacji sanitarnej, opadowej i wodociągu na nieruchomości, będącej przedmiotem współwłasności, może mieścić się w ramach zwykłego zarządu, jeżeli nieruchomość służy współwłaścicielom wyłącznie do ułatwienia korzystania z innych nieruchomości (wspólna droga), a wymieniona na wstępie inwestycja ma na celu zwiększenie użyteczności jednej z nich.”. Uchwały Sadu Najwyższego nie mają jednak funkcji norm generalnych i jakkolwiek stanowią odpowiedź na zagadnienie prawne o charakterze częściowo abstrakcyjnym, to jednak zapadają w odniesieniu do określonych stanów faktycznych i w określonym stanie prawnym. I tak, w sprawie, w której zapadła cytowana uchwała Sąd Najwyższy wypowiadał się co do upoważnienia wnioskodawców do przeprowadzenia przez wspólną działkę drogową kanalizacji sanitarnej, opadowej oraz wodociągowej do budynku mieszkalnego. W sprawie chodziło o dokonanie podłączenia do głównego kolektora. Sąd Najwyższy analizując przedmiotowe zagadnienie wskazał, że „do czynności zwykłego zarządu zalicza się wszelkie czynności, mające na celu utrzymanie rzeczy w dotychczasowym stanie oraz zarządzanie nią dla umożliwienia korzystania z niej i pobierania pożytków, nie ma jednak ustawowej definicji czynności zwykłego zarządu oraz niemożliwe jest ich wyczerpujące skatalogowanie.” Sąd Najwyższy wskazał, że zmiany występujące w obrębie stosunków społeczno-gospodarczych, wymuszają rozszerzanie zakresu czynności zwykłego zarządu i przyjął, że skoro obecnie kanalizacja należy do urządzeń niezbędnych dla zaspokojenia potrzeb elementarnych, można uznać, iż jej instalowanie na nieruchomości, na której znajduje się budynek mieszkalny, mieści się w ramach czynności zwykłego zarządu.

Odnosząc się do zagadnienia przeprowadzenia instalacji przez nieruchomość objętą współwłasnością, Sąd Najwyższy zgodził się z poglądem, że inwestycje, które mają na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości, na ogół przekraczają zakres zwykłego zarządu. Przyjął jednak, że nie dotyczy to sytuacji, gdy wyłącznym przeznaczeniem nieruchomości jest uzyskanie przez jej właścicieli możliwości korzystania z innych nieruchomości. Uznał, że skoro wspólna nieruchomość służy współwłaścicielom wyłącznie jako droga dojazdowa do innych ich nieruchomości, toteż przeprowadzenie przez nią instalacji kanalizacyjnej pozostaje w zgodzie z jej służebnym charakterem, dlatego - jako mieszczące się w ramach służebnego przeznaczenia nieruchomości - może być uznane za czynność zwykłego zarządu.

Nie negując przywoływanego poglądu prawnego Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że w niniejszej sprawie, w razie uwzględnienia wniosku ingerencja w sferę praw współwłaścicieli nieruchomości jest znacznie dalej idąca niż w sprawie, w której zapadła cytowana uchwała. Co więcej, po wydaniu wspomnianego orzeczenia doszło do istotnej zmiany stanu prawnego w sferze stosunków prawnych związanych z urządzeniami przesyłowymi, a to wprowadzenia instytucji służebności przesyłu. Zgodzić się trzeba z apelującymi, że ocena Sądu Rejonowego co do możliwości wnioskowania przez wnioskodawców o ustanowienie służebności przesyłu nie jest poprawna, albowiem brak podstaw do przyjęcia aby przedsiębiorstwo przesyłowe odmawiało zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, co jest warunkiem koniecznym sądowego ustanowienia takiej służebności na wniosek właściciela nieruchomości. Rzecz jednak w tym, że zgodnie z art. 405 2 § 1 i 2 k.c. można żądać sądowego ustanowienia służebności przesyłu jeżeli jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych. Oznacza to, że faktyczne posadowienie sieci na terenie nieruchomości otwiera drogę do ustanowienia takiej służebności nawet wbrew woli właścicieli nieruchomości. Jakkolwiek nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, że wnioskowana przez wnioskodawców czynność jest de facto tożsama ze służebnością przesyłu, to nie sposób odeprzeć argumentu, że zezwolenie na posadowienie urządzeń otworzy drogę do ustanowienia służebności przesyłu nawet w razie wypowiedzenia stosunku obligacyjnego, który zostałby nawiązany na skutek wyrażenia wnioskowanej zgody. W istocie zatem wnioskowana czynność może prowadzić do trwałego obciążenia nieruchomości.

Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie I CSK 714/10 , gdzie stwierdza się, że „wprowadzona do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 166, poz. 731) służebność przesyłu stanowi ograniczone prawo rzeczowe (art. 244 § 1 k.c.) którego treścią jest korzystanie przez przedsiębiorcę z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych (art. 305 1 k.c. in fine). Z punktu widzenia właściciela nieruchomości obciążonej wykonywanie służebności przesyłu wiąże się z koniecznością znoszenia istnienia na tej nieruchomości cudzych urządzeń (urządzeń przesyłowych) trwale związanych z jego nieruchomością. Służebność przesyłu, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 lutego 2011 r., sygn. akt IV CSK 303/10, jako prawo na rzeczy cudzej (iura in re aliena), daje bowiem uprawnionemu z tytułu tej służebności, aczkolwiek w ograniczonym zakresie, władztwo nad cudzą nieruchomością. Ogranicza ono zatem w sposób trwały wykonywanie w pełnym zakresie prawa własności nieruchomości obciążonej, statuując obowiązek znoszenia przez każdoczesnego właściciela tej nieruchomości wykonywania przez podmiot uprawniony z tytułu służebności przesyłu (przedsiębiorcę przesyłowego) tego prawa, w zakresie jaki wynika z oświadczenia o jego ustanowieniu. Takie konsekwencje prawne dotykające wszystkich współwłaścicieli nieruchomości, a wynikające z obciążenia jej służebnością przesyłu, przemawiają za przyjęciem stanowiska, że umowne ustanowienie służebności przesyłu stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną i do jej skutecznego ustanowienia konieczne jest złożenie oświadczenia woli przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości".

W kontekście tego poglądu Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że wnioskowana czynność polegać miałaby na zgodzie na instalację na terenie nieruchomości sieci gazowej ze stosownymi przyłączami, która będzie stanowić tytuł do nieodpłatnego udostępnienia obu tych nieruchomości, wejścia i tymczasowego ich zajęcia i złożenia inwestorowi oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nimi, wejścia i tymczasowego zajęcia obu nieruchomości celem realizacji inwestycji, przeprowadzenia i posadowienia na ich terenie w/w sieci gazowej wraz z przyłączami oraz korzystania z obu nieruchomości przez inwestora po zakończeniu inwestycji w zakresie niezbędnym do wykonywania okresowych czynności związanych z eksploatacją sieci, takich jak przebudowa, modernizacja, wymiana, naprawa, konserwacja, kontrola itp. Wnioskodawcy zmierzają zatem do upoważnienia przedsiębiorstwa przesyłowego do swobodnego dysponowania nieruchomością w związku nie tylko z budową, ale także późniejszą eksploatacją sieci gazowej. Zgoda ta ma przy tym charakter zgody blankietowej, to jest upoważnienia przedsiębiorstwa przesyłowego do wszelkich czynności, które ten uzna za konieczne i stosowne dla utrzymania, modernizacji lub przebudowy sieci. I ta okoliczność jest kluczowa dla oceny charakteru wnioskowanej czynności. Sąd Okręgowy przypomina w tym miejscu, że ocena tego czy dana czynność przekracza czy też nie przekracza zwykłego zarządu rzeczą decydują każdorazowo okoliczności sprawy, w tym treść czynności jaka ma być dokonana. Stąd też nie mają rozstrzygającego znaczenia w sprawie przywołane w apelacji wyroku sądów administracyjnych, które zapadały w określonych stanach faktycznych i dotyczyły kwestii formalnobudowlanych (jakkolwiek poprzedzonych oceną prawa cywilnego). W niniejszej sprawie z treści warunków przyłączenia oraz dołączonego projektu przebiegu sieci wynika, że sieć prowadzić ma nie tylko do nieruchomości wnioskodawców, ale przebiegać przez całą długość ulicy. Nadto granica własności przyłącza gazowego i sieci ma być ustanowiona na licznikach gazowych w ogrodzeniach posesji sąsiednich. (...)

Przedmiotowa sieć w granicach nieruchomości, których ma dotyczyć wnioskowana czynność będzie zatem stanowić własność przedsiębiorstwa przesyłowego, jak słusznie wskazuje się na to w apelacji. Zgodnie bowiem z art. 49 § 1 k.c. urządzenia służące do doprowadzania gazu nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Jest to jednak argument przeciwko uznaniu wnioskowanej czynności za czynność zwykłego zarządu. Wnioskowana czynność prowadzi bowiem do tego, że sprawowanie zarządu nad rzeczą wspólną (działką drogową) będzie musiało uwzględniać nie tylko interesy współwłaścicieli (tak byłoby w razie budowy wyłącznie przyłącza stanowiącego własność współwłaściciela nieruchomości), ale także interes osoby trzeciej, nie będącej współwłaścicielem, a która jest właścicielem posadowionej w gruncie sieci gazowej. Przedsiębiorstwo przesyłowe uzyskałoby zatem status podmiotu mającego prawa do nieruchomości pomimo braku przymiotu właściciela. Co więcej zakres jego uprawnień jest tak szeroko określony we wniosku, że daje przedsiębiorstwu przesyłowemu uprawnienie do samodzielnego podejmowania decyzji nie tylko o samym gazociągu, ale także o nieruchomości. Przebudowa, modernizacja, wymiana, naprawa, konserwacja i kontrola gazociągu wiążą się nie tylko ze wstępem na nieruchomość ale co najmniej czasowym zajęciem nieruchomości. Przebieg gazociągu przez całą długość ulicy i przysługujące przedsiębiorstwu przesyłowemu uprawnienie do decydowania o przyłączeniu do tej sieci dalszych odbiorców oznacza, że w przyszłości z sieci (a zatem - pośrednio nieruchomości) będą mogły korzystać także podmioty nie będące współwłaścicielami nieruchomości objętych wnioskiem – osoby trzecie, które będą czerpać paliwo gazowe dostarczane przez przedmiotową nieruchomość. Ich interesy także będą musiały zostać uwzględnione w zarządzaniu nieruchomością. W tym kontekście, w połączeniu z uprawnieniem przedsiębiorstwa przesyłowego do domagania się w przyszłości ustanowienia służebności przesyłu nawet bez zgody współwłaścicieli trzeba uznać, że ta konkretna wnioskowana czynność jest czynnością przekraczająca zwykły zarząd. Nie ulega bowiem wątpliwości, że długotrwałe obciążenie nieruchomości na rzecz osoby trzeciej (a taki jest cel wnioskowanej czynności) przekracza ramy zwykłego zarządu. Nie należy bowiem do zwykłych czynności związanych z zarządzaniem nieruchomości konieczność znoszenia istnienia na nieruchomości urządzeń należących do osób trzecich i uwzględniania w sposobie korzystania z nieruchomości interesów takich osób. Istota rzeczy w niniejszej sprawie nie leży w samym charakterze sieci (w tym że jest to sieć gazowa) ale w zakresie wnioskowanej czynności i uprawnieniach nadawanych tą czynnością przedsiębiorstwu przesyłowemu.
http://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/ ... -05-24_002
piotrusb

Link:
BBcode:
HTML:
Schowaj odnośniki
Pokaż odnośniki do wpisu

ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post

Wróć do „Orzecznictwo sądów powszechnych”