Prawo zarządcy do reprezentacji procesowej; uchybienia formalne przy głosowaniu uchwał

Orzecznictwo sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych.
Wiadomość
Autor
piotrusb
.
.
Posty: 5967
Rejestracja: 28-12-2009, 17:51

Prawo zarządcy do reprezentacji procesowej; uchybienia formalne przy głosowaniu uchwał

#1 Post autor: piotrusb » 30-06-2017, 14:47

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 maja 2017 r., sygn. akt I ACa 1434/16.
Zgodnie z przepisem art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, właściciele lokali mogą w umowie o ustanowieniu odrębnej własności lokali albo w umowie zawartej później w formie aktu notarialnego określić sposób zarządu nieruchomością wspólną, a w szczególności mogą powierzyć zarząd osobie fizycznej albo prawnej. Użyte w powołanym przepisie określenie „sposób zarządu” odnosi się do jego formy tj. do umownego sposobu zarządu nieruchomością wspólną. Wbrew wywodom skarżących, nie chodzi tu o enumeratywne wskazanie czynności, jakie w ramach zarządu może podejmować zarządca. Przyjęcie umownego sposobu zarządzania nieruchomością wspólną wymaga zawarcia przez wszystkich właścicieli lokali umowy w formie aktu notarialnego bądź też podjęcia stosownej uchwały. Od wskazanej wyżej umowy należy odróżnić umowę o zarządzanie nieruchomością wspólną zawartą między wspólnotą mieszkaniową a zarządcą. Umowa o zarządzanie nieruchomością wspólną jest to umowa zbliżona do umowy zlecenia, co do której odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy o zleceniu.

Istotnie, w judykaturze i piśmiennictwie prezentowane były rozbieżne stanowiska co do zakresu kompetencji osoby sprawującej zarząd powierzony do reprezentowania wspólnoty w postępowaniach sądowych. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 14 września 2005 r. w sprawie III CZP 62/05 , osoba sprawująca zarząd powierzony nieruchomością wspólną jest z samego tylko tego tytułu umocowana do reprezentowania wspólnoty przed sądami. Wniosek taki został w uzasadnieniu tego postanowienia wywiedziony z odesłania zawartego w art. 33 ustawy o własności lokali do stosowania do zarządu powierzonego w trybie określonym w art. 18 tej ustawy przepisów o zarządzie nieruchomością wspólną zawartych w rozdziale 4 tej ustawy. Odmienne stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w powołanej w uzasadnieniu apelacji uchwale z dnia 21 stycznia 2009 r. w sprawie III CZP 129/08, w której przyjął, że reprezentowanie wspólnoty mieszkaniowej przed sądem przez zarządcę wymaga umocowania w umowie o określeniu sposobu zarządu nieruchomością wspólną lub w uchwale o zmianie tej umowy, ponieważ nie ma podstaw do stosowania art. 21 ust. 1 ustawy o własności lokali do określenia kompetencji zarządcy, któremu powierzono zarząd na podstawie art. 18 tej ustawy. Wbrew tezom apelacji, stanowisko to nie jest jednak ani powszechne, ani dominujące. Spotkało się bowiem z uzasadnioną krytyką w uzasadnieniu uchwały z dnia 9 lutego 2017 r. w sprawie III CZP 106/16, w której Sąd Najwyższy uznał, że w braku odmiennego zastrzeżenia osoba, której właściciele lokali w umowie lub w uchwale (art. 18 ust. 1 i ust. 2a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali) powierzyli zarząd nieruchomością wspólną, jest w granicach tego zarządu umocowana do reprezentowania wspólnoty mieszkaniowej w postępowaniach sądowych. Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym apelację w pełni aprobuje to stanowisko. (...)

Jednocześnie użycie sformułowania „ w szczególności” przy egzemplifikacji czynności, do których (...) Spółka z o.o. została upoważniona, przy jednoczesnym ogólnym charakterze umocowania z § 6 umowy o administrowanie, nie daje podstaw do ograniczenia tego pełnomocnictwa jedynie do czynności zwykłego zarządu. W szczególności nie sposób z powołanego postanowienia umowy o administrowanie wywodzić, iż w przypadku zaskarżenia na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali uchwał dotyczących czynności przekraczających zwykły zarząd, co do których zachowano wymóg z art. 22 ust. 2 powołanej ustawy, pozwana Wspólnota winna dodatkowo udzielić zarządcy pełnomocnictwa procesowego dla reprezentowania jej w postępowaniu, w którym jest legitymowana biernie. Wydaje się, że w taki sam sposób postanowienia umowy wykładali powodowie – członkowie Wspólnoty w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, bowiem już w pozwie oznaczyli (...) Spółkę z o.o. jako podmiot działający w imieniu pozwanej Wspólnoty. Warto również zwrócić uwagę, że w orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż z przepisu art. 22 ust. 3 można wywieść, że reprezentacja wspólnoty w procesie, którego przedmiotem jest żądanie uchylenia podjętych przez właścicieli uchwał w trybie art. 25 ustawy o własności lokali czy stwierdzenia ich nieistnienia na podstawie art. 189 k.p.c., należy co do zasady do czynności zwykłego zarządu, bowiem w myśl art. 22 ust. 3 ustawy, w zakresie postępowań sądowych, ustawodawca wymienił jedynie wytoczenie powództwa, o którym mowa w art. 16 tej ustawy (tak SA w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 lutego 2017 r. w sprawie I ACa 617/16). (...)

Zamierzonych skutków procesowych nie wywołuje przede wszystkim zarzut naruszenia przepisów art. 23 ust. 1 w zw. z art. 25 ust. 1 w zw. z art. 27 ustawy o własności lokali przez ich błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, iż w głosowaniu nad spornymi uchwałami w trybie indywidualnego zbierania głosów nie było konieczne zapewnienie możliwości udziału w głosowaniu wszystkim właścicielom lokali mieszkalnych i możliwe było zbieranie głosów tylko od części właścicieli przy pominięciu pozostałych, a uchwały podjęte w tym trybie i w taki sposób są ważne i skuteczne. Dla poparcia swego stanowiska powodowie odwołują się przede wszystkim do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2014 r. w sprawie IV CSK 727/13, w myśl którego uchwała podjęta w trybie indywidualnego zbierania głosów z ograniczeniem tylko do właścicieli oddających pozytywny głos nie może zostać uznana za uchwałę podjętą przez ogół właścicieli. Należy jednak zaznaczyć, że jest to jedno z dwóch odmiennych stanowisk prezentowanych w judykaturze, dla przyjęcia którego – w ocenie Sądu Apelacyjnego - brak jest dostatecznych przesłanek. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że w art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali ustawodawca wprost odnosi naruszenie prawa do samej uchwały, a nie do postępowania poprzedzającego jej podjęcie. Stąd ugruntowane stanowisko orzecznictwa i piśmiennictwa opowiadające się za liberalnym traktowaniem wymagań formalnych związanych ze zwoływaniem zebrań wspólnoty mieszkaniowej i podejmowaniem uchwał, w myśl którego uchybienia formalne na tym etapie, mogą być podstawą do uchylenia uchwał tylko wtedy, jeżeli zostanie dowiedzione, że miały wpływ na treść tych uchwał (tak m.in. SN w wyroku z dnia 11 stycznia 2007 r. w sprawie II CSK 370/06; podobnie w wyroku z dnia 5 października 2011 r. w sprawie IV CSK 664/10; podobnie A. Doliwa – Komentarz do ustawy o własności lokali, Wydawnictwo C.H. Beck 2015, teza 4 do art. 25 ustawy). Brak jest uzasadnionych przesłanek, które w inny sposób nakazywałyby traktowanie uchybień formalnych popełnionych przy podejmowaniu uchwał w trybie indywidualnego zbierania głosów. Nie budzi zaś wątpliwości, że jedynie w kategorii uchybienia formalnego, można traktować zarzucane przez apelujących zaprzestanie dalszego zbierania głosów w sytuacji uzyskania wymaganej przez art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali większości i tym samym pominięcie części właścicieli lokali przy głosowaniu. (...) Z żadnych norm prawa nie da się natomiast wyprowadzić bezwzględnego obowiązku odebrania głosów od wszystkich uprawnionych do głosowania członków Wspólnoty w sytuacji, gdy głosowanie odbywa się w drodze indywidualnego zbierania głosów.

Ponadto przepis art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali nie zawiera żadnych odmiennych wymogów dla uchwał podejmowanych w trybie indywidualnego zbierania głosów. Brzmienie tego przepisu nakazuje przyjąć, że uchwała podejmowana w tym trybie zapada z chwilą oddania ostatniego głosu przesądzającego o uzyskaniu wymaganej większości. Ewentualne dalsze działania czy zaniechania podmiotu zbierającego głosy nie mogą zatem przesądzić o jej bycie prawnym. Co więcej, nawet w przypadku gdyby wszyscy pozostali właściciele, którzy jeszcze nie głosowali nad uchwałą, oddali głosy przeciw uchwale, uchwała i tak zostałaby podjęta. Tym samym należy opowiedzieć się za tym nurtem orzecznictwa, który przyjmuje, że w trybie indywidualnego zbierania głosów uchwała zostaje podjęta z chwilą oddania głosów przez wymaganą większość, liczoną w tym wypadku wielkością udziałów. Bez znaczenia dla jej skuteczności jest natomiast to, czy w głosowaniu takim wzięli udział wszyscy właściciele lokali (tak SA w Warszawie w wyroku z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie I ACa 1370/12, podobnie SA w Szczecinie w wyroku z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie I ACa 288/14; w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie I ACa 1572/14; wyrok SA w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2016 r.).(...)

Z całą pewnością nie znajduje oparcia w przepisie art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali teza apelacji o wymaganej jednomyślności właścicieli i skutku nieważności, czy wręcz podstawie dla uznania spornych uchwał za nieistniejące. Odmiennych wniosków nie sposób zwłaszcza wywieść z powołanej uchwały SN z dnia 28 sierpnia 1997 r. w sprawie CZP 36/97. Z jej uzasadnienia w żadnym razie nie wynika, by w ocenie Sądu Najwyższego istniały przesłanki dla odstąpienia od wymogów z art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali, a zgoda na czynność przekraczającą zwykły zarząd musiała być udzielana jednomyślnie przez wszystkich właścicieli.

Niezasadny pozostaje również zarzut naruszenia art. 23 ust. 1 w zw. z art. 25 ust 1 ustawy o własności lokali poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, iż przedmiotowe uchwały podjęte w trybie indywidualnego zbierania głosów są ważne bez względu na okoliczność, iż podpisy pod uchwałami były zbierane przez osobę nieuprawnioną. (...) Sąd Apelacyjny podziela przy tym podstawowe założenie przyjęte przez Sąd pierwszej instancji, iż zbieranie głosów przez osobę nieuprawnioną stanowi uchybienie formalne, a zatem może stanowić podstawę uchylenia tak podjętych uchwał jedynie wtedy, jeżeli uchybienie to miało wpływ na ich treść. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał z mocy art. 6 k.p.c. na powodach. Apelujący nie sprostali temu obowiązkowi, nie czynią mu bowiem zadość twierdzenia powodów oparte wyłącznie na ich subiektywnym przekonaniu. (...)

Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje również rozważania Sądu pierwszej instancji dotyczące skutecznego umocowania do głosowania jednego z małżonków, którym prawo własności lokalu przysługuje na zasadach wspólności małżeńskiej, a podniesiony w tej kwestii zarzut naruszenia art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali w związku z art. 36 § 2 w zw. z art. 37 § 1 k.r.o. poprzez ich niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji błędne zastosowanie, uznaje za niezasadny. Skarżący odwołują się w tym zakresie do stanowiska judykatury dotyczącego wykonywania praw przez współwłaścicieli lokalu stanowiącego odrębną własność, pomijając jednak szczególną regulację wynikającą z przepisów art. 36 § 2 k.r.o. i art. 36 1 k.r.o. i wywodząc całkowicie nieuprawniony wniosek, jakoby czynność w postaci oddania głosu zdziałana przez jednego z małżonków była nieważna. Tymczasem prawidłowa wykładnia przepisu art. 36 § 2 k.r.o. i art. 36 1 k.r.o. przekonuje, że jeżeli lokal należy do małżonków na zasadach wspólności ustawowej, każdy z małżonków może samodzielnie reprezentować oboje i głosować , chyba że drugi małżonek się temu sprzeciwi i sprzeciw dotrze do wspólnoty mieszkaniowej przed zakończeniem głosowania. Nie budzi przy tym wątpliwości, że przedmiot zaskarżonych uchwał nie dotyczył żadnej z czynności wymienionych w art. 37 § 1 k.r.o. Przedstawione stanowisko jest aprobowane w piśmiennictwie i orzecznictwie (tak A. D. w powołanym wyżej Komentarz – teza 9 do art. 23 ustawy; podobnie SA w Szczecinie w wyroku z dnia 10 lutego 2016 r. w sprawie I ACa 434/15). Nietrafna jest także próba zarzucenia Sądowi pierwszej instancji, iż nie wyjaśnił czy też „nie zweryfikował” okoliczności podawanych przez powodów, że nie w każdym przypadku współwłasności lokalu mieszkalnego mamy do czynienia ze współwłasnością łączną małżonków. Skarżący zapominają, że w obowiązującym modelu postępowania cywilnego nie jest rzeczą Sądu zastępowanie stron w czynnościach, do których obliguje je przepis art. 232 k.p.c. W szczególności Sąd nie jest zobowiązany do zarządzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych, pozwalających na ich udowodnienie. Nie ma też obowiązku przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Z art. 6 k.c. płynie generalny wniosek, że prawa podmiotowe mogą być skutecznie dochodzone o tyle, o ile strona jest w stanie przekonać sąd co do faktów, z których wyprowadza korzystne dla siebie twierdzenia (tak m.in. M. Pyziak-Szafnicka - Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna pod red. P. Księżaka i M. Pyziak – Szafnickiej, LEX 2014 teza 2 do art. 6 k.c.). (...)

Przywołany w apelacji zarzut naruszenia art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i oddalenie powództwa z uwagi na niewykazanie przez powodów interesu prawnego w zaskarżeniu uchwał (art. 189 k.p.c.) jest o tyle niezasadny, iż wydaje się wynikać z błędnej analizy uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy odwołał się do przepisu art. 189 k.p.c. i analizował interes prawny powodów w zaskarżeniu uchwał przy ocenie roszczeń zgłoszonych jako ewentualne, a zmierzających do ustalenia (stwierdzenia) nieważności uchwał czy też ustalenia ich nieistnienia. Tego rodzaju roszczenia choć dopuszczalne, to jednak pozostają odrębne od powództwa o uchylenie uchwały wywodzonego z art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali. Brak jest podstaw prawnych do tego, aby przy ich dochodzeniu zamiennie stosować elementy reżimu prawnego nie dotyczącego wprost określonego powództwa. Uprawniony powinien zatem wykazać interes prawny, który stanowi przesłankę żądania opartego o art. 189 k.p.c. (tak SN w wyroku z dnia 30 września 2015 r. w sprawie I CSK 773/14; podobnie SA w Białymstoku w wyroku z dnia 11 marca 2016 r. w sprawie I ACa 946/15). W rezultacie Sąd pierwszej instancji trafnie uznał, że wywodząc roszczenie oparte na przepisie art. 189 k.p.c. powodowie zobligowani byli wykazać, że mają interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie stwarza zagrożenie dla ich praw, a sam skutek jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni ochronę przez definitywne zakończenie istniejącego między stronami sporu, lub zapobiegnie jego powstaniu w przyszłości. (...)

Przedstawione dotychczas wywody wskazują, że w okolicznościach faktycznych sporu brak jest podstaw dla przyjęcia, że którakolwiek z zaskarżonych uchwał nie ma bytu prawnego (nie istnieje) lub też obarczona jest tego rodzaju wadliwością, która w świetle przepisu art. 58 § 1 k.c. nakazywałaby uznanie jej za bezwzględnie nieważną. Z przyczyn powołanych w apelacji brak jest także podstaw dla uchylenia uchwał z powodu ich sprzeczności z prawem na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali. (...)

Nie budzi wątpliwości, że właściciele lokali nie mogą podejmować żadnych uchwał, które ingerowałyby w prawa odrębnej własności lokali , a wspólnota nieruchomości z istoty swej powołana jest jedynie do zarządzania wspólnym majątkiem właścicieli lokali (nieruchomością wspólną).Tym samym zmiana przeznaczenia lokalu należącego do innego członka wspólnoty nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 22 ustawy o własności lokali (tak SN w wyroku z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie IV CSK 393/07). W realiach sporu lokal nr (...) nigdy nie był lokalem mieszkalnym, a jego użytkowy charakter nie może budzić wątpliwości. W istocie zatem zaskarżoną uchwałą członkowie pozwanej Wspólnoty zadecydowali o sposobie korzystania z lokalu nr (...) przez jego właściciela, do czego w żadnym razie nie są uprawnieni. W tym stanie rzeczy, uchwała nr 5/2014 r. podlegała uchyleniu z uwagi na jej sprzeczność z art. 22 w związku z art. 6 i art. 3 ust. 2 ustawy o własności lokali.h
http://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/ ... -05-22_001
piotrusb

Link:
BBcode:
HTML:
Schowaj odnośniki
Pokaż odnośniki do wpisu

ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post

Wróć do „Orzecznictwo sądów powszechnych”