Groźba bezprawnej egzekucji lokalu narusza mir domowy

[piotrusb]

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2015 r., sygn. akt I CSK 896/14.

Powodowie J. W. i C. W. wnosili o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego Banku odszkodowania i zadośćuczynienia. Żądanie dotyczące odszkodowania obejmowało kwotę 58.155,52 zł z tytułu bezprawnie wyegzekwowanych kwot na podstawie bankowych tytułów egzekucyjnych uzyskanych w związku z popełnieniem przestępstwa, kwotę 1000 zł z tytułu zwrotu kosztów leczenia przewlekłej depresji przez powódkę J. W. oraz kwotę 11.000 zł z tytułu utraty wartości zajętego w drodze egzekucji samochodu. Ponadto, tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w postaci zdrowia, godności, dobrego imienia i prawa do spokojnego życia w rodzinie, każdy z powodów wnosił o zasądzenie na jego rzecz kwoty 100.000 zł. Podstawą powództwa było ustalenie, że znajomy powódki dopuścił się oszustwa i fałszerstwa polegających na podrobieniu podpisów obojga powodów na umowie kredytowej, zaś współpracująca z nim pracownica pozwanego banku poświadczyła nieprawdę, że powodowie złożyli te podpisy w jej obecności. Sprawcy obu tych przestępstw zostali skazani przez sąd karny. Wierzytelność banku z tytułu tego kredytu stała się podstawą do wystawienia bankowego tytułu wykonawczego, a po opatrzeniu go klauzulą wykonalności, do wszczęcia postepowania egzekucyjnego przeciwko powodom. Egzekucja prowadzona była z ich majątku ruchomego a także skierowana została do nieruchomości stanowiącej ich dom rodzinny. Zablokowanie egzekucji zajęło kilka lat. Powodowie zostali wpisani do rejestru dłużników, o ich kłopotach dowiedzieli się pracodawcy i sąsiedzi, zaszkodziły też one C. W., znanemu samorządowcowi.

Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1 000 zł tytułem odszkodowania, oddalił w pozostałym zakresie powództwo o odszkodowanie, zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę po 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz orzekł o kosztach postępowania. Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że obniżył zasądzoną kwotę 100.000 złotych do kwoty 50.000 złotych, oddalając powództwo J. W. o zapłatę zadośćuczynienia w pozostałej części; oddalił powództwo C. W. o zapłatę kwoty 100.000 złotych.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną powodów, uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej roszczenie powodów o zadośćuczynienie w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.

Należy przyznać skarżącej rację, że nawet w razie przyjęcia, iż doszło do naruszenia tylko jej jednego dobra osobistego w postaci zdrowia, wysokość przyznanego jej przez Sąd Apelacyjny zadośćuczynienia - ze względu istotę choroby i jej następstwa w życiu powódki - budzi wątpliwości z punktu widzenia funkcji kompensacyjnej tego roszczenia. Z dowodów w sprawie wynika, że rozpoznano u powódki ciężki epizod depresyjny(...)

Chodzi o ocenę, czy realna groźba bezprawnego pozbawienia jedynego mieszkania może być uznana za naruszenie dobra osobistego, a jeśli tak, to jakiego rodzaju. Odnosząc się do tej kwestii należy stwierdzić, że nie ulega wątpliwości, iż wymienione w art. 23 k.c. dobro osobiste w postaci nietykalności mieszkania obejmuje ochronę przed bezprawnym fizycznym wtargnięciem do mieszkania lub przed nieuprawnioną odmową jego opuszczenia. W orzecznictwie sądowym uznaje się jednak, że naruszenie tego dobra nie ogranicza się tylko do fizycznej ingerencji osób trzecich w mir domowy, lecz może polegać także na „bezprawnym wtargnięciu takich osób w sferę określonego stanu psychicznego i emocjonalnego, jaki daje człowiekowi poczucie bezpiecznego i niezakłóconego korzystania z własnego mieszkania, stanowiącego centrum aktywności życiowej, z którą związana jest prywatność każdej osoby” (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2009 r. II CSK 513/08, czy z dnia 21 kwietnia 2010 r., V CSK 352/09 . Wychodząc z tych założeń, w drugim z powołanych orzeczeń Sąd Najwyższy uznał, że może stanowić naruszenie nietykalności mieszkania wydanie bezprawnej decyzji administracyjnej nakazującej rozbiórkę domu. Podzielając ten kierunek rozumowania należy przyjąć, że może prowadzić do naruszenia dobra osobistego w postaci nietykalności mieszkania wszczęcie przez wierzyciela bezprawnej egzekucji polegającej na eksmisji z jedynego mieszkania dłużnika, stąd też nieuwzględnienie przez Sąd Apelacyjny takiej wykładni art. 23 k.c. stanowi uchybienie temu przepisowi i jednocześnie art. 316 k.p.c. Mało przekonujące i zbyt enigmatyczne są rozważania tego Sądu dotyczące uzasadnienia poglądu, że wytworzenie wokół powodów atmosfery jako nieuczciwych obywateli, niespłacających długów i wpisanie ich na listę dłużników nie prowadziło do naruszenia ich dobrego imienia...

http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orz ... 6-14-1.pdf