Strona 2 z 2

Re: Co się dzieje z udziałem w nieruchomości przy wyburzeniu lokalu

: 09-08-2019, 10:10
autor: piotrusb
Sąd Najwyższy odpowie na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Poznaniu (postanowienie z dnia 4 czerwca 2019 r., sygn. akt XV Ca 901/18):
Czy zniszczenie całego budynku mieszkalnego wielolokalowego, w którym ustanowiono odrębną własność jednego z samodzielnych lokali mieszkalnych, powoduje z mocy prawa wygaśnięcie użytkowania wieczystego ułamkowej części gruntu jako prawa związanego z odrębną własnością tego lokalu, powstałego na nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste we wskazanym zakresie w związku z ustanowieniem odrębnej własności tego lokalu?"
Sygn. akt III CZP 65/19

http://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagad ... nia_prawne

Re: Co się dzieje z udziałem w nieruchomości przy wyburzeniu lokalu

: 17-09-2019, 10:15
autor: piotrusb
Uzasadnienie orzeczenia:
http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orz ... 201-19.pdf
Prawo własności rzeczy nie może istnieć w oderwaniu od właściwego mu przedmiotu lub w ogóle bez tego przedmiotu, a zniszczenie rzeczy będącej przedmiotem prawa własności powoduje jego wygaśnięcie. Niezależnie od wpisu w księdze wieczystej, prawo odrębnej własności lokalu wygasa zatem wtedy, gdy fizycznemu zniszczeniu ulegnie budynek lub ta jego część, w której znajdował się samodzielny lokal mieszkalny będący jego przedmiotem. Sąd Najwyższy podkreślił, że do wygaśnięcia prawa odrębnej własności lokalu może doprowadzić także oświadczenie woli złożone przez jedynego właściciela wszystkich lokali w budynku na nieruchomości. Wygaśnięcie prawa odrębnej własności poszczególnych lokali może być też konsekwencją ich połączenia. W przypadku zaś, gdy odrębna własność lokalu powstała jako prawo mające za przedmiot samodzielny lokal w budynku na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, wygaśnięcie tego prawa powoduje też wygaśnięcie prawa własności budynku, a w konsekwencji wygaśnięcie odrębnej własności wyodrębnionych w nim samodzielnych lokali. Należy jednak podkreślić, że w tej ostatniej kwestii Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 25 sierpnia 2017 r., III CZP 11/17 (OSNC 2017, nr 12, poz. 132) trafnie przyjął, iż upływ terminu, na który zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego gruntu, nie powoduje wygaśnięcia prawa odrębnej własności lokalu znajdującego się w budynku położonym na tym gruncie.
Sąd Najwyższy stwierdził w uchwale z dnia 14 lipca 2006 r., III CZP 53/06, że art. 3 ust. 1 u.w.l. nie wyłącza dopuszczalności zniesienia przez sąd odrębnej własności lokali w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości wspólnej, jeżeli jest możliwy fizyczny podział budynku, w którym ustanowiono odrębną własność lokali. W uzasadnieniu tej uchwały wyjaśnił, że ustanie odrębnej własności lokalu może być zarówno konsekwencją wygaśnięcia, jak i zniesienia, przy czym jako przypadki wygaśnięcia wymienia się zniszczenie budynku lub utratę przez niego charakteru odrębnego od gruntu przedmiotu własności, a jako przykłady zniesienia - notarialne oświadczenie jednego właściciela wszystkich lokali, które stanowiłoby jak gdyby odwrotność (actus contrarius) oświadczenia o ustanowieniu odrębnej własności, połączenie kilku lokali i umowę zawartą w formie aktu notarialnego właścicieli wszystkich lokali. Stanowisko to zostało potwierdzone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r., II CSK 664/07 (OSNC-ZD 2009, nr B, poz. 48) i w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2017 r., III CZP 77/17.
Ustawa o własności lokali nie zawiera regulacji dotyczącej zburzenia (zniszczenia) lokalu, inaczej niż art. 18 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 94, poz. 848 ze zm.), który odnosił się do zburzenia całego budynku. Nie prowadzi to jednak do odrzucenia stanowiska o wygaśnięciu z mocy prawa odrębnej własności lokalu w razie jego zburzenia (zniszczenia). Wprawdzie w obowiązującej ustawie nie ma przepisów odnoszących się expressis verbis do wygaśnięcia czy zniesienia odrębnej własności lokali, jednakże w polskim systemie nie ma takich praw majątkowych, które nie ustawałyby. Naturalną zaś konsekwencją braku przedmiotu prawa jest jego ustanie. Normatywną podstawą wygaśnięcia z mocy prawa może być przede wszystkim art. 2 u.w.l. Skoro przedmiotem odrębnej własności może być jedynie samodzielny lokal mieszkalny spełniający kryteria przewidziane w art. 2 ust. 1-3 u.w.l., niespełnianie tych kryteriów oznacza, że lokal nie może być przedmiotem odrębnej własności lokalu. Trzeba jednak podkreślić, że przepisy te dotyczą jedynie ustanowienia odrębnej własności lokalu, a nie dalszego trwania odrębnej własności. Należy zauważyć, że mogą wystąpić różne warianty zburzenia (zniszczenia) lokalu. Może to być całkowite zniszczenie budynku ze wszystkimi lokalami, całkowite zniszczenie lokalu, a także częściowe zniszczenie lokalu, np. uszkodzenie ściany, które wprawdzie oznacza utratę przez lokal cechy samodzielności, ale zwykle w stopniu przejściowym i łatwym do naprawienia. Zniszczenie lokalu może być skutkiem zdarzenia niezależnego od woli człowieka (np. pożaru, powodzi, trzęsienia ziemi, tornada, huraganu), czynu niedozwolonego (podpalenia, aktu terrorystycznego lub innego działania bezprawnego) albo czynu zgodnego z prawem, w szczególności rozbiórki budynku z zachowaniem wymagań przewidzianych w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (jedn. tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1202 ze zm.). Na konieczność zachowania przepisów ustawy - Prawo budowlane zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 listopada 2011 r., III CZP 65/11. Podkreślił mianowicie, że czynności techniczne dotyczące lokalu, podjęte wbrew tej ustawie, mają charakter odwracalny w tym sensie, że właściciel samodzielnego lokalu może być zmuszony do przywrócenia na nieruchomości stanu poprzedniego. W konkluzji tej części rozważań należy zatem przyjąć, że do wygaśnięcia prawa odrębnej własności lokalu dochodzi wtedy, gdy zburzenie (zniszczenie) lokalu jest całkowite i nieodwracalne. (…)

Pozostaje do rozważenia kwestia wpływu wygaśnięcia odrębnej własności obydwu lokali na udziały współwłaścicieli w nieruchomości wspólnej. Udział w nieruchomości wspólnej jest prawem związanym z odrębną własnością lokalu (art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze u.w.l.), a jeżeli budynek znajduje się na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, z odrębną własnością lokalu jest związany również udział w prawie użytkowania wieczystego (art. 4 ust. 3 u.w.l.). Mogłoby się zatem wydawać, że jeżeli wygasa prawo główne, w konsekwencji wygasa również prawo z nim związane. W rozważanej sytuacji wniosek taki byłby jednak absurdalny. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali (art. 3 ust. 2 u.w.l.). Wskutek zburzenia budynku, a zwykle również lokalu w budynku, w którym znajdują się dwa lokale, nieruchomość wspólna obejmuje już tylko grunt, do którego dotychczasowym właścicielom lokali przysługuje prawo własności albo prawo użytkowania wieczystego. W polskim prawie obowiązuje zasada superficies solo cedit (art. 47 § 1 k.c., a w odniesieniu do nieruchomości również art. 48 i 191 k.c.). Sytuacja, gdy budynek (np. art. art. 235 § 1 k.c.) lub lokal (art. 2 ust. 1 u.w.l.) stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności, przewidziana wprawdzie w definicji nieruchomości (art. 46 § 1 k.c.), stanowi jednakże tylko wyjątek od tej zasady. Zburzenie budynku lub lokalu oznacza zatem powrót do zasady. W konsekwencji wygaśnięcie obydwu praw odrębnej własności lokali sprawiło, że dotychczasowi właściciele lokali nadal pozostają współwłaścicielami gruntu. Powinni zatem doprowadzić do umownego albo sądowego zniesienia współwłasności. Znajduje to potwierdzenie w art. 3 ust. 1 zdanie drugie u.w.l., zgodnie z którym nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej, dopóki trwa odrębna własność lokali. Przepis ten przewiduje przymusową współwłasność nieruchomości wspólnej właścicieli lokali wyodrębnionych. Jednakże a contrario wynika z niego, że owa współwłasność nie tylko może, ale - jak w niniejszej sprawie - wręcz powinna być zniesiona po wygaśnięciu odrębnej własności obydwu lokali.

Re: Co się dzieje z udziałem w nieruchomości przy wyburzeniu lokalu

: 17-09-2019, 14:56
autor: irenalo
W konsekwencji wygaśnięcie obydwu praw odrębnej własności lokali sprawiło, że dotychczasowi właściciele lokali nadal pozostają współwłaścicielami gruntu.
No i wszystko jasne. :-)

Re: Co się dzieje z udziałem w nieruchomości przy wyburzeniu lokalu

: 17-03-2020, 16:44
autor: piotrusb
W podobnej kwestii:

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r., sygn akt III CZP 65/19.

SN odpowiadając na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Poznaniu (postanowienie z dnia 4 czerwca 2019 r., sygn. akt XV Ca 901/18):
Czy zniszczenie całego budynku mieszkalnego wielolokalowego, w którym ustanowiono odrębną własność jednego z samodzielnych lokali mieszkalnych, powoduje z mocy prawa wygaśnięcie użytkowania wieczystego ułamkowej części gruntu jako prawa związanego z odrębną własnością tego lokalu, powstałego na nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste we wskazanym zakresie w związku z ustanowieniem odrębnej własności tego lokalu?
orzekł:
Zniszczenie budynku nie powoduje wygaśnięcia udziału w użytkowaniu wieczystym gruntu jako prawa związanego z odrębną własnością lokalu, który znajdował się w tym budynku
http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orz ... 065-19.pdf