Droga do uzgodnienia stanu zapisanego w KW z rzeczywistym stanem prawnym

[piotrusb]

Sąd Najwyższy odpowie na pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Warszawie (postanowienie z dnia 25 sierpnia 2020 r., sygn. akt VI ACa 284/18):

​Czy domniemanie zgodności wpisu hipoteki z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece może być obalone wyłącznie w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u. k.w.h.), czy też w każdym innym postępowaniu, jako przesłanka rozstrzygnięcia?

Sygn. akt III CZP 28/21

https://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zaga ... nia_prawne

[Dyrektor_Szatni]

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2021 r.

Off Topic

​Domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.), także w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone - jako przesłanka rozstrzygnięcia - w innej sprawie cywilnej niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 tej ustawy).

[piotrusb]

Warto mieć na uwadze uzasadnienie, bo bez niego sentencja wyroku jest niepełna dla zrozumienia tytułowej kwestii:

...domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 u.k.w.h., także w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone - jako przesłanka rozstrzygnięcia - w innej sprawie cywilnej niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 tej ustawy). Nie można jednak zapominać, że ze względu na skutki podstawową drogą wzruszenia tego domniemania jest powództwo uzgodnieniowe z art. 10 u.k.w.h. Przejawia się to chociażby w tym, że jeżeli w innym postępowaniu strona będzie chciała wzruszyć (obalić) domniemanie z art. 3 u.k.w.h., ale zostanie wytoczona sprawa w trybie art. 10 u.k.w.h., to ta inna sprawa powinna zostać zawieszona na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., albowiem orzeczenie wydane w sprawie opartej na art. 10 u.k.w.h. będzie stanowiło prejudykat. Orzeczenie w sprawie, w której wzruszenie domniemania z art. 3 u.k.w.h. jest ustalane jedynie przesłankowo, nie ma skutku erga omnes, a jedynie między stronami tego postępowania.

Innymi słowy, w przypadku powództwa o zapłatę lub o wydanie nieruchomości dochodzi do wspominanego wzruszenia, ale jedynie ze skutkiem inter partes, bez wykreślenia prawa z księgi. Wzruszenie (obalenie) tego domniemania wywołuje skutki prawne wyłącznie w osądzonej sprawie i ma znaczenie dla zapadłego w niej rozstrzygnięcia. To samo odnosi się do dobrej wiary w kontekście rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, albowiem takie orzeczenie samo w sobie nie wyłącza dobrej wiary w odniesieniu do innych osób, które działają w zaufaniu do treści księgi wieczystej. W innym postępowaniu niż to, o którym mowa w art. 10 u.k.w.h., nie może zatem dojść do usunięcia niezgodności między stanem rzeczywistym a stanem jawnym z księgi wieczystej, a więc pozostałe osoby (niebędące stronami w tym innym postępowaniu) mogą powołać się na domniemania wynikające z art. 3 u.k.w.h. Wzruszenie takiego domniemania (zgodnie z art. 234 k.p.c.) nie oznacza, że równocześnie przestaje obowiązywać prawomocny wpis ujawniony w księdze wieczystej, a więc nie zostaje on automatycznie uchylony ani usunięty z księgi i nadal pozostaje w obrocie prawnym. Skoro wpis nadal figuruje w księdze wieczystej, to w stosunku do wszystkich pozostałych osób wywołuje skutki, o jakich mowa w ustawie o księgach wieczystych i hipotece, a tylko w stosunku do stron innego postępowania te skutki mogą zostać wyłączone. Można w tym przypadku stwierdzić, że powstaje wówczas stan względnej nieskuteczności wisu. Taki wpis, aby przestał wywoływać skutki wobec innych uczestników obrotu prawnego (erga omnes), musi zostać zastąpiony kolejnym wpisem, gdy w odrębnym postępowaniu wieczystoksięgowym niezgodność księgi wieczystej zostanie wykazana za pomocą orzeczenia sądu lub odpowiedniego dokumentu (art. 31 ust. 2 u.k.w.h.). Celem powództwa z art. 10 u.k.w.h. jest bowiem nie tyle wzruszenie samego domniemania z art. 3 u.k.w.h., ile doprowadzenie treści księgi do zgodności z prawem materialnym, czyli zaingerowanie w podstawę tego domniemania. Jedynie powództwo z art. 10 u.k.w.h. może zatem doprowadzić do skutecznego wyeliminowania wadliwego wpisu, a więc jest to wyłączna droga dla osiągnięcia tego skutku.

https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Or ... 028-21.pdf